Utrata satysfakcji z wykonywania pracy, uczucie nieustannego stresu, niezadowolenia z wyników, poczucie braku rozwoju osobistego, a także chroniczne zmęczenie – to tylko niektóre z objawów wypalenia zawodowego. Od 1 stycznia 2022 roku wypalenie zawodowe znajdzie się na liście chorób Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).

Wypalenie zawodowe występuje wtedy, gdy praca przestaje dawać satysfakcję, pracownik przestaje się rozwijać zawodowo, czuje się przepracowany i niezadowolony z wykonywanego zajęcia, które niegdyś sprawiało mu przyjemność. Najczęściej jest wynikiem stresu wynikającego z przepracowania i dotyczy zawodów wymagających intensywnych kontaktów z ludźmi. Wypalenie zawodowe najczęściej dotyka psychologów, pedagogów, spedytorów, lekarzy, kierowców autobusu, nauczycieli, pielęgniarek i innych. Co ciekawe, syndrom wypalenia zawodowego dotyczy często osoby cierpiące na przedtem na pracoholizm.

Problem wypalenia zawodowego jest na tyle istotny, cierpi na niego 4,2 proc. pracujących osób na świecie, że ustanowiono nawet Międzynarodowy dzień walki z wypaleniem zawodowym, który przypada na 14 września.

Fakt wpisania na listę chorób oznacza, że można na tę chorobę uzyskać np. zwolnienie lekarskie. I tak od 1 stycznia 2022 roku lekarze będą mogli wypisywać L-4, jeśli uznają, że cierpimy na wypalenie zawodowe. I tak jak w przypadku depresji, zwolnienie z tego powodu pozwoli na swobodne poruszanie się, jak pójście na zakupy czy basen.

Aby ustalić stopień wypalenia zawodowego używa się różnych metod, np. kwestionariusz Christiny Maslach czy Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego

Według metody opracowanej przez Christinę Maslach na wypalenie zawodowego składa się:

• emocjonalne wyczerpanie – uczucie pustki i odpływu sił wywołane nadmiernymi wymaganiami psychologicznymi i emocjonalnymi, jakie stawiała przed pracownikiem praca (bądź sam stawiał sobie takie nierealistyczne wymagania wobec własnych możliwości),
• depersonalizacja – poczucie bezduszności, bezosobowości, cyniczne patrzenie na innych ludzi, obniżenie wrażliwości wobec innych,
• obniżenie oceny własnych dokonań – poczucie marnowania czasu i wysiłku na swoim stanowisku pracy.

Częściej wypalenie zawodowe dotyka pracowników umysłowych. Z badań przeprowadzonych przez ARC Rynek i Opinia na zlecenie Gumtree.pl (2020 r.) 31 proc. ankietowanych pracowników umysłowych stwierdziło, że czuje się wypalona zawodowo. Wśród przyczyn ponad połowa badanych wskazała dużą odpowiedzialność w pracy przy niskim wynagrodzeniu (54 proc.). Następne w kolejności przyczyny wypalenia zawodowego to: potrzeba rozwoju przy niskich szansach na awans (43 proc.), duża ilość pracy przy małej ilości czasu (41 proc.) i brak nowych wyzwań oraz nużące zadania (28 proc.).

Wypaleniu zawodowemu mogą towarzyszyć także objawy psychosomatyczne takie jak: bóle głowy, bezsenność, brak energii czy częstsza zachorowalność (np. na przeziębienie).

W walce z wypaleniem zawodowym najważniejsza jest profilaktyka i tutaj dużą rolę mogą spełnić pracodawcy przede wszystkim przez działania edukacyjne, które uczą pracowników dbania o swój stan emocjonalny poprzez zachowanie równowagi pomiędzy obszarem zawodowym a osobistym. W pierwszym etapie wypalenia zawodowego pracownik, jeśli ma świadomość problemu może sobie pomóc sam. Wystarczy pójść na krótki urlop, na którym oderwiemy się od problemów z pracą. Wypoczęty organizm łatwiej się zregeneruje. W zaawansowanej fazie leczenie wypalenia zawodowego wymaga porady specjalisty, psychologa lub psychoterapeuty.

Małgorzata Kuźma

Zdjęcie: mat. własne

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.