Społeczna inspekcja pracy była tematem drugiej audycji przygotowywanej przez Dział Informacji i Promocji ZRG NSZZ „Solidarność” i Radio Gdańsk. Cykl audycji „ Godna praca to bezpieczna praca” realizowany jest w ramach projektu finansowanego przez Norwegię poprzez Fundusze Norweskie 2014 – 2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.

Społeczna inspekcja pracy stoi na straży bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, reprezentuje interesy pracowników jako strony słabszej w stosunku pracy. Społeczny inspektor pracy jest uprawniony do kontrolowania warunków pracy i monitorowania wszelkich nieprawidłowości zagrażających życiu i zdrowiu pracowników.

W składach zespołów powypadkowych jest przeciwwagą dla służby bhp pracodawcy.

Społeczny inspektor pracy ma bardzo szerokie uprawnienia wynikające z ustawy o społecznej inspekcji pracy, podobnie jak inspektor Państwowej Inspekcji Pracy, tylko że na terenie swojego zakładu pracy. Społeczni inspektorzy pracy są uprawnieni do kontroli stanu budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych ze względu na BHP. Mogą również kontrolować przestrzeganie przepisów prawa pracy, postanowień układów zbiorowych i regulaminów pracy.

O roli społecznych inspektorów pracy na antenie Radia Gdańsk mówił Stefan Gawroński, skarbnik Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność”.

– Kompetencje społecznych inspektorów można podzielić na te związane bezpośrednio z prawną ochroną pracy oraz na te, dotyczące sfery bezpieczeństwa. Przeważnie inspektor pracy jest kojarzony wyłącznie z zagadnieniami z zakresu BHP. Ale to nieprawda, ponieważ przepisy pozwalają mu na kontrolowanie również problemów związanych z całym prawem pracy, zarówno powszechnie obowiązującym, jak i zakładowym – mówił Stefan Gawroński, który na co dzień w gdańskiej „Solidarności” zajmuje się społeczną inspekcja pracy.

Przypomniał on, że społeczni inspektorzy pracy mają prawo kontrolować zarówno przestrzeganie przez pracodawców przepisów dotyczących rozwiązywania stosunków pracy, nakładania na pracowników kar porządkowych, jak i stosowania przepisów o pracowniczej odpowiedzialności materialnej.

– Aby społeczny inspektor pracy mógł realizować swoje uprawnienia, może przede wszystkim dokonywać kontroli w każdym czasie, ma też prawo wstępu do wszystkich pomieszczeń oraz ma dostęp do wszystkich urządzeń w zakładzie pracy. Reguluje to ustawa gwarantująca możliwość swobodnego poruszania się po firmie w każdym czasie

– mówił Stefan Gawroński Gawroński.

Z przepisów wynika, że to prawo jest ograniczone tylko do wykonywania niezbędnych zadań przez społecznego inspektora pracy. Ale gdy inspektor chce skorzystać z prawa swobodnego dostępu do zakładu pracy, które wykracza za zadania dotyczące SIP, pracodawca ma prawo to zakwestionować.  Ponadto społeczny inspektor pracy ma prawo kontrolować stany budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz procesy technologiczne z punktu widzenia BHP. Może też kontrolować warunki pracy, które mogą być przyczyną wypadku przy pracy. Gdy następuje zagrożenie życia lub śmierć pracownika, to społeczny inspektor pracy ma prawo wydania nakazu wstrzymania produkcji na takim wydziale.

– Bardzo istotną rzeczą jest uczestnictwo społecznych inspektorów pracy w komisjach powypadkowych, bierze on udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadku. Może więc później analizować przyczyny powstawania wypadków przy pracy czy zachorowań na choroby zawodowe. Ten zakres jest więc bardzo duży, zakres kontroli jest więc podobny do uprawnień Państwowej Inspekcji Pracy, z którą społeczna inspekcja pracy ściśle współpracuje

– wyjaśniał Stefan Gawroński.

Społeczna inspekcja pracy funkcjonuje tylko w zakładach, w których działają związki zawodowe. To właśnie organizacje reprezentujące pracowników wystawiają kandydatów i przeprowadzają wybory społecznego inspektora pracy. Związki zawodowe również nadzorują działalność społecznej inspekcji pracy.

Posłuchaj całej audycji:

Małgorzata Kuźma

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.