Najczęściej zgłaszanym problemem zdrowotnym związanym z pracą w krajach UE są dolegliwości mięśniowo szkieletowe. Co więcej, w Polsce procent pracowników zgłaszających te dolegliwości jest jeszcze wyższy niż średnia europejska i wynosi między 67 a 71 w zależności od grupy wiekowej. Choroby układu mięśniowo-szkieletowego są też jedną z najczęstszych przyczyn całkowitej niezdolności do pracy, zaraz po chorobach układu krążenia i chorobach psychicznych. Szczególnie narażone na te schorzenia są osoby wykonujące prace związane z dużym wysiłkiem fizycznym, czyli takie, w których wykonuje się czynności wymagające używania dużych sił, przyjmowania niewygodnych pozycji, czy wykonywania powtarzalnych ruchów.

Wydatek energetyczny

W celu określenia narażenia pracownika na obciążenie fizyczne bierze się pod uwagę kilka aspektów. Jednym z nich jest wydatek energetyczny niezbędny na wykonanie pracy podczas dnia roboczego. Wskaźnik ten różni się dla kobiet i mężczyzn: dla kobiet praca wymagająca wydatku powyżej 3700 kJ określana jest jako ciężka, dla mężczyzn jest to powyżej 6300 kJ. W przypadku ręcznych prac transportowych bierze się pod uwagę również masę przenoszonego przedmiotu, ale też organizację pracy i warunki środowiska (temperatura, wilgotność powietrza, narażenie na szkodliwe substancje. Należy też pamiętać o indywidualnych predyspozycjach pracownika, czyli jego sprawności fizycznej, wieku i stanie zdrowia.

Obciążenie statyczne

Ryzyko urazu i dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego wzrasta, gdy przemieszczany przedmiot jest zbyt ciężki, za duży lub nieporęczny, czy ogranicza pole widzenia oraz jeśli przy wykonywaniu pracy konieczne są skręty tułowia lub jego nadmierne pochylenie, powierzchnia jest nierówna lub śliska, konieczne jest przemieszczanie przedmiotów na różnych wysokościach. Duży wysiłek fizyczny może być także związany z obciążeniem statycznym, czyli wynikającym z utrzymaniem pozycji ciała, lub używania narzędzi pracy. Praca wymagająca wysiłku tego typu wiąże się z małym zużyciem energii, jednak może prowadzić do dolegliwości, gdyż obciąża daną część ciała, mięsień lub grupę mięśni ponad możliwości. Ryzyko związane z obciążeniem statycznym jest szczególnie wysokie jeśli pozycja przy pracy wymaga zgiętych lub skręconych pleców, ramion w górze, wygiętej szyi czy nadgarstków, zgiętych nóg, pozycji klęczącej lub stojącej przez długi czas, lub podczas pracy z narzędziami o wadze przekraczającej 20 kg. Obciążające dla układu mięśniowo-szkieletowego są również prace wymagające powtarzalnych czynności, zwłaszcza takich, gdzie ten sam ruch należy powtarzać częściej niż kilka razy na minutę.

Predyspozycje

Pracownik wykonujący pracę związaną z dużym obciążeniem fizycznym musi cechować się dużymi możliwościami siłowymi oraz wydolnością fizyczną, czyli zdolnością organizmu do wykonywania długiego, ciężkiego wysiłku. Wydolność fizyczna zależna jest różna dla kobiet i mężczyzn, a także maleje wraz z wiekiem. Co za tym idzie, zdolność do wykonywania pracy obciążającej fizycznie z wiekiem staje się coraz mniejsza. Procesy starzenia się organizmu wiążą się ze zmianami czynnościowymi oraz funkcjonalnymi w układzie mięśniowo-szkieletowym. W wieku 40-60 lat następuje spadek masy mięśni prowadzący do ograniczenia zdolności do generowania siły. Zmiany te wpływają na zwiększenie ryzyka upadku, utratę zdolności do wykonywania pracy, oraz zwiększają narażenie na rozwój chorób układu mięśniowo-szkieletowego. Oceniając ryzyko zawodowe związane z wykonywaniem ciężkiej pracy fizycznej należy więc brać pod uwagę wiek i stan zdrowia pracownika.

(mk)

Zdjęcie: pexels.com/cottonbro

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.