W 2021 r. inspektorzy z Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku przeprowadzili 3710 kontroli w 3097 podmiotach, które łącznie zatrudniały 205 564 osób, w tym 167 913 zatrudnionych w ramach stosunku pracy. W marcu br. opublikowane zostało sprawozdanie z działalności Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku za rok 2021.

Zaległe miliony dla pracowników

Efektem przeprowadzonych kontroli było ujawnienie nieprawidłowości, co skutkowało wydaniem przez inspektorów pracy ogółem 8188 decyzji. W 131 przypadkach wydano decyzje wstrzymujące prace, a w 167 wstrzymujące eksploatacje maszyn. 55 decyzji dotyczyło zakazu wykonywania prac. W 85 przypadkach skierowano 206 pracowników do wykonywania innych prac.

Kontrole inspektorów pracy z OKP w Gdańsku dotyczyły także wypłaty wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy. W 2021 roku wydali oni między innymi 195 decyzji dotyczących zaległych wypłat na łączną kwotę 3 762 749,40 zł dla 1006 pracowników.

W czasie trwania kontroli inspektorzy pracy wydali także 754 polecenia ustne, w wyniku których wypłacono świadczenia w kwocie 408 261,98 zł dla 341 pracowników. Natomiast w wyniku realizacji 1 3053 wniosków skierowanych do kontrolowanych podmiotów, na rzecz 1625 pracowników udało się wyegzekwować kwotę 574 512,99 zł.

Skarżą się przede wszystkim byli pracownicy

W 2021 roku do Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku wpłynęło łącznie 3542 skarg i wniosków. Z czego 22,57 proc. było zasadne, a 9,32 proc. częściowo zasadne. 28,18 proc. skarg i wniosków zostało uznane za bezzasadne. Największą grupę, bo 39,43 proc. stanowiły skargi, w przypadku których niemożliwe było ustalenie ich zasadności.

Najczęściej do Okręgowej Inspekcji Pracy w Gdańsku skarżyli swoich pracodawców byli pracownicy (1013 skarg) i  na drugim miejscu pracownicy (988 skarg).

Większość skarg została złożona przez obywateli polskich (3265), ale w 318 przypadkach skargę skierowali cudzoziemcy, najczęściej byli to obywatele Ukrainy (192), Białorusi (11) oraz Rosji (7). Odnotowano również pojedyncze przypadki skarg złożonych przez obywateli Turcji, Kazachstanu, Armenii, Egiptu, Filipin, Mołdowy, Niemiec, Nigerii i Wietnamu.

Szczególnie istotnym źródłem skarg i wniosków dla Państwowej Inspekcji Pracy są związki zawodowe. W ubiegłym roku do OIP w Gdańsku wpłynęło 54 skargi i wnioski złożone przez związki zawodowe, dotyczyły one 94 zagadnień, z których 48 proc. okazało się zasadnych lub częściowo zasadnych, 32 proc. bezzasadnych, a w 19 proc. nie było możliwe ustalenie zasadności. Jeśli porównamy te liczby z ogólną liczbą skarg i wniosków, widać, że jeżeli na złożenie skargi decyduje się związek zawodowy to jest ona z reguły zasadna.

Brak wypłat i umów

Najczęściej składane do OIP w Gdańsku skargi dotyczyły niewypłacenia bądź nieterminowej wypłaty wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń ze stosunku pracy, a także niewypłacenia lub zaniżenia wynagrodzenia za zlecenie godzinę pracy zgodnie z przepisami ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę i inne.

Skarżono się również na brak umowy o pracę na piśmie, niewydanie lub nieterminowe wydanie świadectwa pracy, nieprawidłowości w treści świadectwa pracy, zawarcie umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy powinna być zawarta umowa o pracę, nieprawidłowości przy rozwiązywaniu umowy o pracę.

Inne nieprawidłowości dotyczyły zatrudniania pracowników powyżej przeciętnie 5 dni w tygodniu w przyjętym okresie rozliczeniowym, niezapewnienie dnia wolnego w zamian za pracę w dniu wolnym z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy, zatrudnianie pracowników z naruszeniem przepisów o odpoczynku dobowym i tygodniowym i inne.

Do „grzechów” pracodawców należało również niezgłoszenie lub nieterminowe zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego, powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi nieposiadającemu wymaganego zezwolenia na pracę lub zezwolenia na pobyt czasowy.

Z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawcy nie zawsze dostarczali odpowiednią odzież i obuwie roboczego oraz środki ochrony indywidualnej.

Zgłaszano również nieprawidłowości dotyczące braku lub niewłaściwego zabezpieczenia stanowisk pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, a także różnego rodzaju nieprawidłowości związane z prowadzeniem procesów technologicznych w budownictwie.

Największa liczbę skarg i wniosków składanych do OIP w Gdańsku przez związki zawodowe związana była ze zbiorowym prawem pracy, a także z nieprawidłowościami dotyczącymi równego traktowania w zatrudnieniu i nieprzestrzegania zakazu dyskryminacji.

Małgorzata Kuźma

Zdjęcie: Paweł Glanert

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.