Mimo że Norwegia nie należy do Unii Europejskiej, to właśnie jej model stosunków pracy jest wzorem dla innych państw europejskich.

Model norweski to wariant skandynawskiego modelu stosunków pracy, który przede wszystkim kojarzy się z państwem opiekuńczym. Jednak mimo, że w krajach skandynawskich istnieje szeroki zakres świadczeń socjalnych, w których istnieje duże poczucie bezpieczeństwa materialnego, kraje te stosunkowo dobrze radzą pod względem ekonomicznym.

Polacy mogą z zazdrością patrzeć na panujące w Norwegii stosunki pracy. I tak na przykład w Polsce tylko kilka procent pracowników jest objętych zbiorowymi pracy, a w Norwegii około 60 proc. Również poziom prowadzenia dialogu społecznego w Norwegii jest wzorem do naśladowania.

To co charakteryzuje norweski model stosunków pracy to:

1. Powszechny i o szerokim zakresie system opieki społecznej i duży sektor usług publicznych

 Najważniejsze dodatki socjalne formy wsparcia ekonomicznego w Norwegii to:

• zasiłek rodzinny, przyznawany na każde dziecko do 18. roku życia zameldowane z prawnym opiekunem, będącym członkiem norweskiego systemu ubezpieczeń w Norwegii. Zasiłek ten wynosi 1 054 NOK (około 500zł) na dziecko powyżej 6 roku życia a do tego czasu jest to kwota 1354 nok.
• zasiłek opiekuńczy na dzieci w wieku 13-23 miesięcy, które nie chodzą do państwowego żłobka, wynoszący 7 500 NOK miesięcznie,
• zasiłek rodzicielski – do 100 proc. wynagrodzenia rodzica, który podejmuje się opieki nad nowo narodzonym dzieckiem. Można wykorzystać do 59 tygodni płatnego urlopu.
• tzw. becikowe, wynoszące 84 720 NOK,
• zasiłki dla osób całkowicie lub częściowo bezrobotnych, przyznawane na okres do 104 tygodni od utraty pracy, wynoszące 62,4% ostatniego wynagrodzenia,
• zasiłki chorobowe
• zasiłki dla wdów i sierot
• zasiłki pogrzebowe
• emerytury i renty
• zapomogi finansowe dla osób z ciężką sytuacją finansową
• zasiłki mieszkaniowe
• zasiłki opiekuńcze dla osób zajmujących się chorym członkiem rodziny

2. Wysokie wskaźniki zatrudnienia, zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet. W marcu 2022 roku wskaźnik ten wynosił 69,9 proc. Dla porównania wskaźnik ten w Polsce wynosił pod koniec grudnia 2021 roku 58,2 proc. ludności w wieku 15–89 lat.
3. Małe różnice płac i duży stopień mobilności społecznej.

W ekonometrii współczynnik Giniego nazywany jest wskaźnikiem nierówności społecznej i stosowany jest do liczbowego wyrażania nierównomiernego rozkładu dóbr, zwłaszcza dochodu, na przykład gospodarstw domowych.

W Norwegii w roku 2019 współczynnik Giniego wynosił 0,254, co pokazuje, że norweskie  społeczeństwo jest jednym z najbardziej egalitarnych na świecie.

4. Znacząca rola partnerów społecznych. W Norwegii są silne związki zawodowe, ale także silne organizacje pracodawców. I to właśnie na drodze negocjacji między tymi partnerami odbywa się kształtowanie stosunków na rynku pracy.
5. Centralnie koordynowane kształtowanie płac i lokalne negocjacje na poziomie przedsiębiorstwa. Norwegia należy do państw, w których na szczeblu krajowym nie ustala się minimalnej płacy dla wszystkich pracowników. Nie oznacza to jednak, że pracownicy nie są zabezpieczeni przed brakiem podwyżek. Wręcz przeciwnie wynagrodzenia stale rosną, a ich minimalny poziom ustalany jest na drodze negocjacji miedzy partnerami społecznymi.
6. Norwegowie są społeczeństwem obywatelskim, chętnie angażującym się w działalność na rzecz wspólnot lokalnych w życie społeczne i gospodarcze.

Małgorzata Kuźma

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.