Warunki pracy i płacy to główne kwestie, które były tematem sporów zbiorowych zgłoszonych w 2021 roku do Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku. W zeszłym roku zgłoszeń o wejście w spór zbiorowy wobec pracodawcy było 45, natomiast powiadomień o zakończeniu sporu zbiorowego było 7.

Prawo do prowadzenia sporów zbiorowych z pracodawcą mają tylko pracownicy zorganizowani w związek zawodowy.  W sporze może uczestniczyć cała załoga lub jej część jednego lub większej liczby zakładów pracy, a czasem cała branża. Obok żądań dotyczących warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych spór zbiorowy może dotyczyć również praw i wolności związkowych pracowników. W ramach prowadzonego sporu pracownicy zorganizowani w związek zawodowy mają prawo do ogłoszenia strajku. Jednym z warunków ogłoszenia strajku jest wyczerpanie możliwości rozwiązania sporu zbiorowego na drodze negocjacji.

W ubiegły roku na terenie działania OIP W Gdańsku najwięcej zgłoszonych sporów zbiorowych dotyczyła pracodawców z obszaru administracji publicznej, obrony narodowej i obowiązkowe zabezpieczenia społeczne (21 zgłoszone spory), 10 sporów dotyczyło zakładów opieki zdrowotnej i pomocy społecznej, 6 transportu i gospodarki magazynowej, a 5 przetwórstwa przemysłowego.

Organizacje związkowe w 45 sporach zgłosiły łącznie 133 żądania. 68 postulatów związanych było z warunkami płacy, w tym przede wszystkim podwyżek wynagrodzenia oraz świadczeń związanych z zachorowaniami na Covid 19 (68 postulatów), niewiele mniej, bo 64 to postulaty polepszenia warunków pracy, między innymi nielimitowanego dostępu do atestowanych środków ochrony indywidualnej, wprowadzenia dłuższych przerw w pracy dla oddziałów covidowych. Tylko w jednym przypadku postulat dotyczył praw i wolności związkowych, a konkretnie przestrzegania przepisów ustawy o związkach zawodowych w zakresie zarówno konsultowania zasad wynagradzania, jak i innych zagadnień wymagających współpracy ze związkami. W trzech przypadkach pracodawcy informujący o zaistnieniu sporu zbiorowego nie podali informacji o żądaniach wysuwanych przez związki zawodowe.

Z analizy przeprowadzonej przez OIP w Gdańsku wynika, że organizacje związkowe kładły największy nacisk na podwyższanie w pierwszej kolejności wynagrodzenia zasadniczego, kwotowo lub procentowo. I tak najmniejszą kwotą wskazaną w inicjowanym sporze zbiorowym była kwota 200 zł na etat. Pozostałych przypadkach pojawiały się wyższe kwoty tj. 800 zł. i więcej.

Wśród żądań pojawiły się również postulaty przyjęcia zasady podwyższania wynagrodzenia procentowego, np. 7 proc. dla wszystkich pracowników, 25 proc. dla wybranych grup zawodowych a także postulaty podnoszenia wynagrodzenia do poziomu maksymalnego określonego w tabeli wynagrodzeń, a także waloryzacji wynagrodzeń o stopień inflacji.

W sporach zbiorowych pojawiły się także żądania wysuwane przez organizacje związkowe, szczególnie w podmiotach leczniczych i w domach opieki społecznej, dotyczące podjęcie szerokich działań mających na celu właściwe zabezpieczenie pracowników przed Covid 19.

W roku 2021 Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku otrzymał powiadomienie o zakończeniu 7 sporów zbiorowych. W czterech przypadkach spory zbiorowe zakończyły się zawarciem porozumień. W jednym z nich pracodawca zgodził się na podwyższenie wynagrodzenia, tj. stawki godzinowej o 2,50 zł w transporcie miejskim. W innym porozumieniu zapisano, że minimalna stawka godzinowa dla pracowników produkcyjnych będzie wynosiła 25 zł/h brutto, a ponadto u pracodawcy zaplanowano ogólny wzrost wynagrodzeń o 7 proc. W pozostałych dwóch zawiadomieniach o zakończeniu sporu zbiorowego zawarto jedynie informację o podpisaniu porozumienia przewidującego wzrost wynagrodzeń.

Małgorzata Kuźma

Źródło: Sprawozdanie z działalności Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku w 2021 roku.

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.