Podstawą dialogu społecznego jest zaufanie
Podstawą dialogu społecznego jest zaufanie społeczne, które z kolei związane jest z poczuciem, że wszystkie zawarte umowy będą dotrzymane. Jedną z przyczyn dla których dialog społeczny w Polsce jest mało efektywny, jest właśnie niski poziom wzajemnego zaufania pomiędzy partnerami społecznymi.
Temat dialogu społecznego gościł na antenie Radia Gdańsk w ciągu ostatnich 10 tygodni. Ostania audycja realizowana w ramach projekt „Dialog społeczny kluczem do rozwoju” finansowanego przez Norwegię poprzez Fundusze Norweskie 2014 – 2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”, poświęcona była zaufaniu społecznemu.
Według badania przeprowadzonego przez CBOS, 77 procent Polaków uważa, że w stosunkach z innymi trzeba być bardzo ostrożnym. Tylko 22 procent ankietowanych jest zdania, że większości ludzi można zaufać. W krajach skandynawskich wyniki są odwrotne. O komentarz w tej sprawie poprosiliśmy profesora Adama Mrozowickiego z Uniwersytetu Wrocławskiego.
– Wydaje mi się, że opisana sytuacja wynika z ograniczonych zasobów kapitału ludzkiego, szczególnie tego, który dotyczy grup od nas odmiennych. Ten kapitał nazywamy kapitałem pomostowym. Jego brak wiąże się między innymi z długoletnią słabością instytucji społeczeństwa obywatelskiego. Jeszcze w latach 70. ubiegłego wieku profesor Stefan Nowak mówił o istnieniu próżni społecznej pomiędzy rodzinami i narodem i wiele wskazuje na to, że do dzisiaj utrzymuje się taka próżnia. To utrudnia dialog społeczny, wiemy o tym z przeprowadzonych przez nas badań wraz ze Szkołą Główną Handlową przeprowadziliśmy badania w ramach finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki projektu COV-WORK, (projekt COV-WORK jest finansowany przez Narodowe Centrum Nauki – UMO-2020/37/B/HS6/00479), które potwierdzają ustalenia CBOS. Prawie połowa Polaków uważa, że w życiu może polegać tylko na sobie samym. Częściej uważają tak osoby mniej zamożne, gorzej wykształcone i mieszkańcy mniejszych miejscowości. To może świadczyć o słabości kapitału społecznego w takich kontekstach. 80 procent uważa, że może liczyć na wsparcie najbliższych, ale tylko 38 procent sądzi, że w Polsce są instytucje, które pomagają ludziom takim, jak oni sami – mówił socjolog.
Mniej niż co piąty pracujący Polak uważa, że rząd pomaga ludziom takim jak oni sami. To istotny problem, bo dialog społeczny opiera się na trójstronnej formule. Brak zaufania do instytucji państwowych wydaje się być istotną barierą. Wiemy to np. z badań dla Fundacji Eberta, które niedawno realizowaliśmy i wyraźnie widać, że młodzi ludzie w Polsce, do 30 roku życia, najmniej spośród swoich rówieśników ufają rządowi, a także partiom politycznym czy parlamentowi. To wskazuje na deficyt istotnych zasobów, które są niezbędne do prowadzenia skutecznego dialogu społecznego.
Czy wiesz, że…
W polskiej kulturze narodowej istnieje silne dążenie do osiągnięcia sukcesu na własnych warunkach. Osiągnięcie kompromisu w negocjacjach oznacza pójście na ustępstwa, stratę, stąd określenie zgniły kompromis. Tymczasem w przypadku norweskiej kultury narodowej, nastawionej na współpracę, zakończenie negocjacji kończy się zwykle konsensusem. W odróżnieni u od kompromisu konsensus zakłada raczej współpracę, niż uzgadnianie stanowiska w toku ścierania się przeciwstawnych poglądów. Po negocjacjach zakończonych konsensusem nie ma wygranych ani przegranych, wszystkie strony coś wygrywają.
Małgorzata Kuźma
Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.
