Dialog instytucjonalny w Polsce
W Polsce instytucjami dialogu społecznego są Rada Dialogu Społecznego oraz wojewódzkie rady dialogu społecznego. Rada powstała w 2015 roku pod patronatem prezydenta, który powołuje i odwołuje jej członków. W radzie reprezentowane są reprezentatywne ogólnopolskie centrale związkowe i organizacje pracodawców oraz rząd. Przewodnictwo w Radzie jest rotacyjne i zmienia się co roku. Rada Dialogu Społecznego stworzyła nowe możliwości dla rozwoju dialogu, jednak wciąż na forum instytucjonalnym wymaga on wsparcia, a przede wszystkim współdziałania wszystkich stron.
Instytucje dialogu społecznego w Polsce były tematem ósmej audycji realizowanej w ramach projektu „Dialog społeczny kluczem do rozwoju” finansowanego z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.
O dialogu instytucjonalnym w Polsce na antenie Radia Gdańsk mówił gość Beaty Gwoździewicz – prof. Marcin Zieleniecki, członek Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego.
– Jakie zmiany są konieczne, aby wzmocnić jakość instytucjonalnego dialogu społecznego w Polsce?
– Od 2015 roku mamy nową regulację w postaci ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i instytucjach owego dialogu. Ta ustawa doprowadziła do ożywienia dialogu społecznego. Przypomnę, że przed rokiem 2015, przed wejściem w życie tej ustawy, mieliśmy do czynienia z brakiem dialogu, także ten dialog został ożywiony. Dzisiejsza sytuacja pokazuje to, że chcąc poprawić jakość tego dialogu, musimy wprowadzić zmiany.
Tutaj głównie zwraca się uwagę na to, iż mamy do czynienia z nierównorzędnością stron. Mamy dialog trójstronny pomiędzy stronami pracodawców, pracowników i rządową. Jedna z tych stron – rządowa – jest jednak uprzywilejowana, bo w sytuacji, gdy nie dochodzi do zawarcia porozumienia o charakterze trójstronnym, to kompetencje do ustalenia pewnych istotnych elementów związanych z polityką społeczną zyskuje strona rządowa. W wielu wypadkach nie zależy jej więc na osiągnięciu porozumienia, dlatego, że w razie braku porozumienia sama zyskuje kompetencje do tego, żeby pewne rzeczy ustalić w drodze rozporządzenia. Przykładem może być waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych. Więc na pewno potrzebne są zmiany w celu zrównoważenia kompetencji tych podmiotów, natomiast też zwraca się uwagę na to, że potrzebne są zmiany o charakterze instytucjonalnym. Rada Dialogu Społecznego jest takim forum, w ramach którego toczy się autonomiczny dialog społeczny między trzema stronami, ale w sumie to forum jest jednostką organizacyjną, którą prowadzi strona rządowa. Postulaty formułowane przez partnerów społecznych w radzie dialogu społecznego zmierzają w kierunku powołania do życia niezależnej instytucji oderwanej od strony rządowej, będącej jednostką organizacyjną resortu rodziny i polityki społecznej jak jest dzisiaj, na wzór np. rzecznika praw obywatelskich. Taka jednostka organizacyjna musiałaby mieć pewną samodzielność, autonomię, ale też pewną niezależność finansową pozwalającą jej na samodzielne realizowanie takich zadań.
Oczywiście zwraca się uwagę też na inne rozwiązania, jak np. zapewnienie odpowiednich kompetencji radom, czy wzmocnienie stron organizacji pracodawców i pracobiorców. Tutaj też występują pewne deficyty, strona rządowa dysponuje dużo silniejszym zapleczem merytorycznym, urzędniczym z całym szacunkiem dla pozostałych partnerów.
Ważna jest też promocja dialogu społecznego jako wartości, w państwie demokratycznym ważną rolę powinny pełnić media i inne instytucje.
W radzie obecne są reprezentatywne, ogólnopolskie centrale związkowe i organizacje pracodawców oraz rząd. Przewodnictwo jest rotacyjne i zmienia się co roku. Rada Dialogu Społecznego stworzyła nowe możliwości dla rozwoju dialogu, jednak wciąż na forum instytucjonalnym wymaga on wsparcia i współdziałania wszystkich stron.
Czy wiesz, że…
Aby ogólnopolski związek zawodowy został uznany za reprezentatywny musi zrzeszać co najmniej trzysta tysięcy członków. W przypadku organizacji pracodawców musi ona zrzeszać pracodawców zatrudniających łącznie ponad trzysta tysięcy pracowników.
Małgorzata Kuźma
Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.
