W ciągu minionych 25 lat (od 1995 do 2020 roku) w województwie pomorskim zawarto i zarejestrowano 821 zakładowych układów zbiorowych pracy. Duża część z nich jednak nie przetrwała próby czasu. Na 31 grudnia 2020 roku tylko u 440 pracodawców obowiązywały  zakładowe układy zbiorowe pracy.

W czasie debaty organizowanej w ramach projektu „Dialog społeczny kluczem do rozwoju” finansowanego z Funduszy Norweskich, okręgowy inspektor pracy w Gdańsku Mariusz Pokrzywinski przedstawił krótki raport dotyczący zakładowych układów zbiorowych pracy w woj. pomorskim w okresie od 26 listopada 1994 roku do 31 grudnia 2020 roku.

W pierwszym pełnym roku (1995) działania ustawy o zakładowych układach zbiorowych pracy 297 pracodawców podpisało takie układy ze swoimi pracownikami. Rok później było ich już 393, a w 1997 roku – 432. Liczba ponad 400 układów utrzymywała się przez następne ponad 20 lat. Pod koniec 2003 roku było ich najwięcej, bo 255 ZUZP. 31 grudnia 2020 roku obowiązujących ZUZP w województwie pomorskim było 440. Co roku wpływały nowe wnioski rejestracyjne, jednak wiele układów traciło moc prawną. I tak, w 1995 roku do OIP w Gdańsku wpłynęło 156 wniosków dotyczących nowo zawartych ZUZP, rok później takich wniosków było 89. W kolejnych latach liczba wniosków spadała: w 2018 roku było ich 5, w 2019 było ich 4, a w 2020 – 6.

Zakładowe układu zbiorowe pracy wprowadzały wiele rozwiązań korzystnych dla pracowników. Dotyczyły one między innymi zwiększenie odpisów na zakładowy fundusz socjalny, w tym na emerytów i rencistów, lub zasilanie funduszu dodatkowymi środkami. Także poza kodeksowych uprawnień dla osób przechodzących na emeryturę, takich jak np. udzielanie całego urlopu wypoczynkowego dla osób odchodzących na emeryturę lub świadczenie przedemerytalne, a także przyznanie zwiększonych odpraw emerytalno-rentowych czy dodatkowe świadczenia związane z deklaracją pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę, w związku z przejściem na emeryturę. W niektórych układach znalazły się zapisy umożliwiające wypłacanie w całości ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop pomimo nie przepracowania całego roku kalendarzowego, a także przyznanie pracownikom większego wymiaru urlopu wypoczynkowego, ustalenie dodatkowego wynagrodzenia za pracę w święta, niedzielę. Innymi ponad kodeksowymi rozwiązaniami było wprowadzenie wynagrodzenia za dyżur domowy, zapewnienie pracownikom informacji o wolnych miejscach pracy, zapewnienie pracownikom dostępu do usług sportowych, przyznanie dodatkowego wynagrodzenia za pracę na II i III zmianie czy objęcie pracowników i ich rodzin dodatkowym ubezpieczeniem medycznym. W niektórych ZUZP znalazły się pakiety socjalne na wypadek zwolnień grupowych,  a także zapisy wprowadzające tzw. święta branżowe ( udzielanie dnia wolnego lub  wyplata dodatkowego wynagrodzenia).

Małgorzata Kuźma

Na podstawie prezentacji p.o. okręgowego inspektora pracy Mariusza Pokrzywinskiego „Zakładowe Układy Zbiorowe Pracy w województwie pomorskim w okresie od dnia 26.11.1994 r. do dnia 31.12.2020 r.”  zaprezentowanej w czasie debaty w ramach projektu „Dialog społeczny kluczem do rozwoju”.

Zdjęcie: Adobe Stock

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.