Czy Polacy wykorzystują swój potencjał?
Umiejętności i potencjał co 6. osoby w wieku 20-34 lata w Polsce pozostaje niewykorzystany – stwierdził Polski Instytut Ekonomiczny. Według analityków najwięcej osób niepracujących i nieedukujących się w UE jest na południu Europy; Polska plasuje się w środku stawki.
Jak zwrócił uwagę PIE, wskaźniki obrazujące stan i podstawy rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce „dają powody do optymizmu”. „Jednak odsetek osób, które obejmuje kategoria NEET (tj. osoby niepracujące, nieuczące się i nieuczestniczące w żaden sposób w edukacji), pokazuje systemowe problemy w skali całej UE” – zaznaczono w najnowszym wydaniu „Tygodnika Gospodarczego PIE”.
Analitycy powołali się na statystyki GUS, z których wynika, że w działach B+R w 2019 r. pracowało w Polsce o 57 tys. osób więcej niż w 2016 r. Z kolei z danych Eurostatu wynika, że w kategorii osób, które nie pracują, nie uczą się i nie uczestniczą w żaden sposób w edukacji, Polska plasuje się w środku europejskiej stawki, a odsetek takich osób w kraju systematycznie spada od 2013 r. „Wciąż jednak liczba osób, które obejmuje ta kategoria, jest duża” – zaznaczono.
Znacząco wzrosła też liczba osób związanych zawodowo z działalnością badawczo-rozwojową. Jeszcze w 2016 r. z działalnością B+R związanych było prawie 214 tys. pracowników, a w 2019 r. było to ponad 270 tys. – oznacza to wzrost o 27 proc. „Dane te wskazują na dynamicznie zwiększający się popyt na wysoko wykwalifikowanych pracowników ze strony gospodarki” – wskazano.
Analitycy wyjaśnili, że zatrudnienie w B+R wskazuje na podaż i popyt w gospodarce na osoby wysoko wykwalifikowane, a wskaźnik NEET na niewykorzystany ludzki potencjał. Według cytowanych w publikacji PIE danych Eurostatu, jeszcze w 2013 r. odsetek osób w wieku 20-34 lata objętych tą kategorią wynosił w Polsce 20,9 proc., a w 2020 r. było to 16,7 proc. (więcej o 0,6 pkt. proc. niż w 2019 r.).
Zwrócono uwagę, że najwięcej osób niepracujących i nieedukujących się w UE jest na południu Europy (we Włoszech, Grecji oraz Hiszpanii), w której wskaźnik ten przekracza 20 proc. Po drugiej stronie są kraje północnej i centralnej Europy (Holandia, Szwecja oraz Luksemburg) – gdzie wskaźnik nie przekracza 10 proc. „Polska plasuje się w środku stawki” – podkreślono. Dodano, że prawie co trzeci Włoch/Włoszka oraz co piąty Węgier/Węgierka w wieku 20-34 lata nie pracują, nie uczą się i nie dokształcają – nie tylko nie wykorzystują swoich umiejętności, lecz też nie nabywają nowych i jednocześnie tracą już nabyte.
Eksperci zauważyli, że sytuacja np. we Włoszech jest gorsza niż w 2019 r. (wtedy odsetek NEET-ów wynosił 27,8 proc.), ale jest lepsza niż w latach 2013-2015, w których wskaźnik ten oscylował wokół 32 proc. „Rekordowo wysoki odsetek w tej dekadzie w 2012 r. notowały Czechy (18,7 proc.) oraz Francja (19,1 proc.), w 2013 r. Grecja (36,7 proc.), a w 2014 r. Holandia (11 proc.)” – wskazano. Według analityków mimo dobrej koniunktury gospodarczej w ostatnich latach i poprawy sytuacji, odsetek NEET-ów nie obniżył się radykalnie, co wskazuje „na systemowe i strukturalne źródła problemu”.
W opinii PIE dane te dają powody do optymizmu – rosnące zatrudnienie w B+R może wskazywać na unowocześnianie polskiej gospodarki, natomiast spadający odsetek osób NEET na poprawę sytuacji w zakresie rozwoju i wykorzystania umiejętności osób młodych.
„Nie zmienia to (…) faktu, że wciąż umiejętności i potencjał co 6. młodej osoby (w wieku 20-34 lata) w Polsce pozostaje niewykorzystany” – zaznaczono. Analitycy przyznali, że wśród tzw. NEET-ów są m.in. osoby niepełnosprawne, które nie mogą podjąć aktywności zawodowej, czy np. rodzice, którzy poświęcili się wychowaniu dzieci. „Mimo tych zastrzeżeń, odsetek ten jest wysoki i to mimo sprzyjającej koniunktury gospodarczej” – zaznaczyli. Dodali, że aktywność zawodową ludzi młodych istotnie ograniczyła też pandemia.
W opinii ekspertów konsekwencje pozostawienia tych osób jako niewykorzystanych „będą miały naturę nie tylko gospodarczą, jako utracony ekonomiczny potencjał, ale również społeczną i polityczną”.
Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.
