Układ zbiorowy pracy (nor.: tariffavtale) to pisemna umowa między pracownikami zrzeszonymi w związkach zawodowych i / albo organizacją pracodawców albo pojedynczym pracodawcą. Umowa zapewnia wszystkim pracownikom, których dotyczy układ zbiorowy, wspólny system płac i warunków pracy oraz inne warunki pracy.

Układ zbiorowy pracy dotyczy stron (organizacji lub zakładów pracy), które podpisały umowę i ich członków.

Na przykład układ zbiorowy pracy może dać więcej praw niż ustawa, w związku z czasem pracy, dodatkiem za nadgodziny, wynagrodzeniem za pracę wieczorem, w nocy, w weekendy i dni świąteczne, emeryturą, urlopami okolicznościowymi, terminami wypowiedzenia pracy, podejmowania wspólnie decyzji, ubraniami roboczymi i ilością dni urlopowych.

Większość układów zbiorowych pracy w Norwegii dotyczy całego kraju. Wtedy pracownicy w całym kraju pracują według tych samych warunków płac i pracy, niezależnie od zakładu, który ich zatrudnia. Przeważnie w układ zbiorowy pracy wstępuje całokrajowy związek zawodowy i całokrajowy związek pracodawców. Przykładem tego jest układ zbiorowy pracy dla przemysłu, Industrioverenskomsten.

W tej umowie stronami są Fellesforbundet i organizacja pracodawców Norsk Industri. Zakłady będące członkami Norsk Industri, i które przyłączyły się do umowy, są zobowiązane do przestrzegania go. Również i zakłady nie będące członkami Norsk Industri, ale które wstąpiły bezpośrednio w umowę z Fellesforbundet, są zmuszone do przestrzegania Industrioverenskomsten.         

Część 1 układu zbiorowego pracy składa się zazwyczaj z umowy głównej. Tutaj znajdziesz przepisy dotyczące zarówno mężów zaufania jak i pracodawców. Umowa główna jest ważna przez cztery lata i zostaje wznowiona w osobnych negocjacjach.

W części 2 układu zbiorowego pracy (umowa pojednawcza, nor.: overenskomsten) znajdziesz umowy o warunkach płac i pracy dla obszaru układu zbiorowego pracy, a więc obszaru lub sektora,którego układ dotyczy. Układ zbiorowy pracy trwa zazwyczaj dwa lata. Zmieniany jest po negocjacjach między pracodawcami i pracownikami podczas tak zwanego rozliczenia układu zbiorowego pracy (nor.: tariffoppgjør) lub rozliczenia płac (nor.: lønnsoppgjør). Jeżeli strony nie dojdą do pojednania, wynikiem może być spór zbiorowy. Jeżeli pracownicy zaprzestaną pracy, nazywane jest to strajkiem. Jeżeli pracodawcy zatrzymają pracę, nazywane jest to lockout.

Oprócz tego mogą mężowie zaufania i zakłady dokonać umów szczególnych dotyczących jednej kwestii lub kilku, które będą obowiązywać lokalnie lub centralnie.

Jeżeli związek zawodowy ma w zakładzie wystarczającą ilość członków, to może on zażądać tego, aby ten aktualny układ zbiorowy pracy dla tej branży dotyczył ich zakładu. Jeżeli zakład odrzuci to żądanie, to członkowie mogą dla wywarcia presji na zakładzie legalnie zastrajkować. Gdy zakład przyłączy się do układu zbiorowego pracy, zmiany w układzie zbiorowym następujące w przyszłości automatycznie będą dotyczyły zakładu.

W dziewięciu branżach w Norwegii mamy tak zwane upowszechnienie (nor.: allmenngjøring) układu zbiorowego pracy. To oznacza, że płace i niektóre warunki pracy obowiązują jako minimum dla wszystkich pracujących w tych branżach, niezależnie od tego czy zakład wstąpił w układ zbiorowy pracy czy też nie, ponieważ zostało to zatwierdzone ustawowo dla całej branży.

Źródło: FriFagbevegelses Tariffleksikon, Snl.no; Tłumaczenie: Joanna Godlewska

Źródło: https://frifagbevegelse.no/foreign-workers/co-to-jest-uklad-zbiorowy-pracy-6.539.813726.d8d73e1a7b

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.