Zgodnie z traktem rzymskim z 1957 r. jednym z zadań Komisji było wspieranie ścisłej współpracy między państwami członkowskimi w kontekście prawa do zrzeszania się i rokowań zbiorowych między pracodawcami a pracownikami. Jednak postanowienie to zaczęto wykonywać dopiero po wielu latach.

Ustanowiony w 1985 r. z inicjatywy przewodniczącego Komisji Jacques’a Delorsa proces dialogu społecznego z Val Duchesse miał na celu zapewnienie uczestnictwa partnerów społecznych reprezentowanych przez Europejską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC), Zrzeszenie Konfederacji Przemysłowców i Pracodawców Europy (UNICE) i Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych (CEEP) w tworzeniu wewnętrznego rynku. W wyniku tego procesu wydano szereg wspólnych oświadczeń dotyczących zatrudnienia, kształcenia i szkolenia oraz innych kwestii społecznych.

W 1986 r. Jednolity Akt Europejski (art. 118b) stworzył podstawę prawną dla rozwoju „dialogu społecznego na poziomie Wspólnoty”, a europejski dialog społeczny zaczął się rozwijać, przede wszystkim dzięki utworzeniu komitetu sterującego, który w 1992 r. przekształcono w Komitet ds. Dialogu Społecznego – główne forum dwustronnego dialogu społecznego na poziomie europejskim. Jego posiedzenia organizowane są trzy lub cztery razy do roku.

W 1991 r. UNICE, ETUC i CEEP przyjęły wspólne porozumienie wzywające do wprowadzenia obowiązku zasięgania opinii partnerów społecznych na temat aktów prawnych dotyczących spraw socjalnych oraz zapewnienia partnerom społecznym możliwości negocjowania porozumień ramowych na szczeblu Wspólnoty. Wezwanie to zostało uwzględnione w załączonym do protokołu z Maastricht porozumieniu w sprawie polityki społecznej, które zostało podpisane przez wszystkie państwa członkowskie. Na szczeblu krajowym partnerzy społeczni otrzymali w ten sposób możliwość wdrażania dyrektyw w drodze układów zbiorowych.

Do Traktatu z Amsterdamu (z 1997 r.) włączono Porozumienie w sprawie polityki społecznej, ostatecznie ustanawiając jednolite ramy dialogu społecznego w UE. Do międzysektorowych rezultatów tego procesu zaliczyć należy porozumienia ramowe dotyczące urlopu rodzicielskiego (1995 r.), pracy w niepełnym wymiarze godzin (1997 r.) i pracy na czas określony (1999 r.), wprowadzone w życie na mocy dyrektyw Rady.

Traktat z Lizbony (z 2009 r.) jeszcze bardziej uwydatnił rolę partnerów społecznych (art. 152 TFUE), podkreślając potrzebę ułatwiania dialogu przy jednoczesnym poszanowaniu niezależności i różnorodności partnerów społecznych.

W czerwcu 2016 r. partnerzy społeczni, Komisja i prezydencja Rady Unii Europejskiej podpisali porozumienie czterostronne, które potwierdziło zasadniczą rolę europejskiego dialogu społecznego w procesie kształtowania polityki UE, w tym w ramach europejskiego semestru. Na Szczycie Społecznym na rzecz Sprawiedliwego Zatrudnienia i Wzrostu Gospodarczego w Göteborgu w listopadzie 2017 r. Parlament, Komisja i Rada ogłosiły utworzenie Europejskiego filaru praw socjalnych. Obejmuje on między innymi poszanowanie dla niezależności i prawo do działań zbiorowych partnerów społecznych, a także uznaje ich prawo do udziału w kształtowaniu i wdrażaniu polityki na rzecz zatrudnienia oraz polityki społecznej, także w drodze zawierania układów zbiorowych.

Źródło: https://www.europarl.europa.eu/factsheets/pl/sheet/58/dialog-spoleczny