Przedłużenie zerowej stawki VAT na żywność do końca 2023 roku sugeruje kwietniowy prospekt emisyjny Ministerstwa Finansów oraz kalendarz wyborczy. Premier Mateusz Morawiecki ostatnio sugerował utrzymanie zerowej stawki VAT na żywność nawet na 2024 r. To ważne dla przeciętnego konsumenta, gdyż VAT płaci każdy, niezależnie od stopnia zamożności, czy dochodów.

– Stopa inflacji została w pewnym stopniu ograniczona, dzięki działaniom antyinflacyjnym wprowadzonym przez rząd. W odpowiedzi na rosnącą inflację wprowadzono zestaw działań mających na celu złagodzenie negatywnego wpływu rosnących cen na gospodarstw domowych (tzw. tarcze antyinflacyjne 1.0 i 2.0). Opierały się one na dwóch instrumentach: obniżeniu podatków, w tym podatku od towarów i usług (VAT), akcyzy i niektórych innych podatków od energii, paliwa i artykułów spożywczych, oraz bezpośredniej, jednorazowej pomocy z budżetu państwa dla gospodarstw domowych o niższych dochodach – czytamy w prospekcie Ministerstwa Finansów.

Część środków wdrożonych w ramach tarcz antyinflacyjnych wygasła z końcem 2022 r. W marcu br. projekcje i komunikaty wskazywały, że zerowa stawka VAT na żywność będzie utrzymana do końca czerwca br. Tymczasem, zerowa stawka VAT na podstawowe produkty żywnościowe została przedłużona najpewniej do końca 2023 r. Tym bardziej, że jesienią czekają nas wybory do Sejmu i do Senatu.

Póki co, zgodnie z obecnymi przepisami zerowa stawka VAT na żywność obowiązuje do 30 czerwca br. Jednak premier Morawiecki 6 maja br. przyznał, że rząd rozważa przedłużenie tego rozwiązania, nawet o kolejne 12 miesięcy.

– Zerowa stawka VAT na żywność to bardzo poważna ulga, nie wykluczam, że przedłużymy ją na kolejny rok, możliwe, że wydłużymy do końca 2024 r. – stwierdził Morawiecki, podczas wizyty w Ochotniczej Straży Pożarnej w Radziejach, gdy dziennikarze poruszyli kwestię zerowej stawki podatku VAT na żywność.

– Co oznacza obniżka VAT do zera z punktu widzenia budżetu? Popatrzmy na to w taki sposób, że nagle z budżetu państwa znika 10 mld złotych. Dlaczego to robimy? Po to, aby o wszyscy Polacy mniej zapłacili za codzienne zakupy – stwierdził Morawiecki, argumentując, że zerowa stawka VAT na żywność ma „ulżyć Polakom w bardzo trudnym czasie inflacji”.  

– Nie wykluczam, że przedłużymy ulgę na kolejny rok, ale te decyzje zapadną w swoim czasie, jak będziemy mieli dokładną wiedzę dotyczącą wysokości inflacji na ten rok, ale również prognozowanej na kolejny rok – poinformował premier.

Z kolei wiceminister finansów Artur Soboń, który bryluje w mediach dzięki opanowaniu kilku metod socjotechnicznych, zapewniał, że rozwiązanie to będzie wydłużone co najmniej do końca 2023 r.

Zerowy VAT obejmuje podstawowe produkty spożywcze, opodatkowane wcześniej 5-procentowym podatkiem.  

Tymczasem światowe ceny płodów rolnych przez poprzednie 12 miesięcy obniżyły się o blisko 20 proc. – wynika z danych Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO). Z raportu Głównego Urzędu Statystycznego wynika z kolei, że za artykuły spożywcze płacą Polacy o 20 proc. więcej niż przed rokiem.

I tak w kwietniu 2023 r. globalny indeks cen żywności FAO był o 19,6 proc. niższy niż rok wcześniej. Globalnie ceny podstawowych surowców rolnych powróciły do poziomów z III kwartału 2021 r. Bankier.pl na podstawie danych FAO podał, że względem kwietnia 2022 r. ceny mięsa obniżyły się o 5,7 proc., nabiału o 15,1 proc., zbóż o 20 proc., ale o 22,9 proc. r/d/r podrożał cukier.  

 W przeszłości spadek indeksu FAO objawiał się wyhamowaniem rocznej dynamiki cen żywności w Polsce (w 2009 r.) albo skutkował odczytami ujemnymi (w 2015 r.). Teraz ceny żywności w polskich sklepach nadal rosną w tempie 20 proc. w skali roku (odczyt za kwiecień 2023 pokazał dynamikę rzędu 19,7 proc. r/d/r, czyli mniej niż w marcu br. i w lutym br. o 24 i 24,7 proc. r/d/r). 

Tyle, że indeks FAO odzwierciedla giełdowe notowania surowców rolnych (zbóż, nabiału, mięsa, cukru i tłuszczów). GUS mierzy ceny artykułów spożywczych w sklepach.  Według GUS przeciętne polskie gospodarstwo domowe na żywność przeznaczało 27,01 proc. wydatków konsumpcyjnych. Udział wydatków na żywność maleje wraz ze wzrostem dochodów gospodarstw domowych. W grupie 20 gospodarstw o najwyższych dochodach udział ten w 2019 r. wynosił 19,17 proc., podczas gdy w 20 proc. rodzin o najniższych dochodach sięgał aż 31,17 proc.