Nadzwyczajny czas epidemii COVID-19 przyniósł ze sobą zmianę organizacji pracy szkół oraz zwiększonej pracy nauczycieli i dyrektorów placówek oświatowych.

Nauczyciel jest uprawniony do dodatków funkcyjnego czy wiejskiego i powinien otrzymywać je również w okresie pracy zdalnej – wyjaśnia MEN. Z kolei wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe ustalone jest zgodnie z zasadami określonymi przez dyrektora szkoły. Kłopoty z wypłatami za nadgodziny pojawiły się na terenie powiatów wejherowskiego i kwidzyńskiego.

Zator w wypłatach za nauczycielskie nadgodziny dotyczy m.in. gminy Szemud. I tak Ryszard Kalkowski, wójt gminy Szemud, decyzje co do wypłaty należnych wynagrodzeń scedował co prawda na dyrektorów szkół, jednocześnie informując dyrekcje, że za nadgodziny gmina nie zapłaci. I nauczyciele tam wynagrodzeń za nadliczbówki nie otrzymali. Sprawę dochodzenia pracowniczych roszczeń nauczycieli koordynuje przewodnicząca KM Pracowników Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” w Wejherowie Ewa Rocławska oraz przewodnicząca Koła NSZZ „S” w szkole w Szemudzie Marta Rapa-Reszczyńska.

– Metoda przenoszenia odpowiedzialności z organów prowadzących na dyrektorów szkół nie może być skuteczna. Temat wynikł bowiem wraz z przejściem na nauczanie zdalne. Sprawę badała, na wniosek wejherowskiej międzyzakładowej komisji oświaty naszego związku, Państwowa Inspekcja Pracy. Z opinii prawnych wynika jasno, że racja jest po naszej stronie. Odbyliśmy też spotkania z udziałem wojewody pomorskiego i pomorskiej kurator oświaty. Wydawać by się mogło, że wypłata wynagrodzenia za pracę jest oczywista. Kluczenie i brak urzędniczej woli wydaje się co najmniej zastanawiające – uważa Ewa Rocławska.

Na przełomie czerwca i lipca br. odbyły się dwa spotkania przedstawicieli „S” oświatowej z wójtem gminy Szemud. O ile tej urzędniczej woli do zaspokojenia roszczeń będzie brakowało nauczyciele pójdą z powództwami o zapłatę do sądów pracy.

Przypomnijmy, żeograniczenia funkcjonowania przedszkoli, szkół i placówek oświatowych, wprowadzonych Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, a następnie Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty. Kolejne nowelizacje zobligowały nauczycieli i dyrektorów do stosowania  technik zdalnego nauczania, a nauczyciele i uczniowie do końca roku szkolnego musieli dostosować się do pracy zdalnej. Nauczyciele pracowali najczęściej na własnym sprzęcie komputerowym. Praca była też utrudniona przez niewystarczające łącza internetowe, czyli brak dostępu do szerokopasmowego Internetu. Pochłaniało to zatem więcej czasu.

Nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe wtedy, gdy był gotów do ich wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących szkoły (art. 81 § 1 Kodeksu pracy). W konsekwencji przesłanką prawa do wynagrodzenia za ten czas jest pozostawanie w gotowości do wykonywania pracy.

W czerwcu br. Prezydium Międzyregionalnej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” w Gdańsku wskazywało, że warunki pracy nauczycieli pracujących zdalnie  należy uznać za warunki trudne i dopisać je do katalogu zawartego w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 416).

Główny Inspektor Pracy Wiesław Łyszczek zabrał głos w sprawie nadgodzin. Oto fragment jego opinii przesłanej do Krajowego Sekretariatu Nauki i Oświaty NSZZ „S”:

Kompetencja w zakresie ustalania zasad zaliczania do wymiaru godzin poszczególnych zajęć realizowanych z wykorzystaniem  metod i technik kształcenia n odległość lub innego sposobu kształcenia, w tym także zajęć realizowanych w ramach godzin ponadwymiarowych, należy do dyrektora jednostki systemu oświaty. Do kompetencji dyrektora należy również ustalenie zasad dokumentowania tej pracy. Tak więc nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie za zrealizowane w tym okresie godziny ponadwymiarowe ustalone zgodnie z zasadami określonymi przez dyrektora szkoły.

Nauczyciele realizujący zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu kształcenia, otrzymują wynagrodzenie za pracę w składnikach i wysokości wynikających z ich uprawnień. Tak więc nauczyciel otrzymuje m.in. dodatki: za wysługę lat, motywacyjny, funkcyjny (w tym z tytułu sprawowania funkcji wychowawcy klasy), jeżeli jest do nich uprawniony. Za zajęcia zrealizowane powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczyciel otrzymuje również wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe. Jeżeli w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty nauczyciel realizował zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze powyżej obowiązującego go tygodniowego wymiaru godzin zajęć, w zastępstwie nieobecnego nauczyciela, to przysługuje mu z tego tytułu wynagrodzenie ustalone zgodnie z art.35ust.3ustawy–Karta Nauczyciela.

Godziny ponadwymiarowe nie należą do warunków pracy nauczyciela uzgodnionych w umowie o pracę lub akcie mianowania. Toteż, możliwe jest zarówno zmniejszenie jak i zwiększenie realizowanych przez nauczycieli godzin ponadwymiarowych w trakcie roku szkolnego, odpowiednio do potrzeb ,z zachowaniem wymiaru, o którym mowa w art.35 ust.1 ustawy – Karta Nauczyciela. Przepis dotyczący realizowania przez nauczyciela zajęć z wykorzystaniem metod  i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu kształcenia w ramach obowiązującego go przed dniem wejścia w życie rozporządzenia pensum, a po jego przekroczeniu w ramach godzin ponadwymiarowych, ma zastosowanie również do zajęć realizowanych przez nauczycieli w okresie od 12 do 24marca 2020 r. W przypadku zatem świadczenia przez nauczycieli w tym okresie pracy polegającej na wspieraniu uczniów w samodzielnej nauce w domu i kontaktowaniu się z nimi przy wykorzystaniu np.: dziennika elektronicznego, strony internetowej przedszkola, szkoły lub placówki, mailingu do rodziców, a w przypadku starszych uczniów bezpośredniego kontaktu elektronicznego, itp., praca ta realizowana była w ramach obowiązującego nauczycieli tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Możliwe jest również uznanie zajęć realizowanych przez nauczycieli w tym okresie za pracę w godzinach ponadwymiarowych. 

W związku z napływającymi informacjami do Międzyregionalnej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” w Gdańsku, dotyczącymi braku wypłaty wynagrodzeń za godziny ponadwymiarowe ze względu na zawieszenie pracy szkół (16 – 24 marca 2020 r.), a następnie od 25 marca br. pracy przedszkoli, szkół i placówek oświatowych metodą zdalną, prezydium gdańskiej Sekcji zdecydowało o przeprowadzeniu badania ankietowego. Z nadesłanych ankiet wynika, że samorządy (organy prowadzące) i dyrektorzy przedszkoli, szkół i innych placówek oświatowych na terenie działania Sekcji m.in. nie wypracowali jednolitego stanowiska w sprawie wynagrodzeń za godziny ponadwymiarowe.