Projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej został 8 sierpnia br. przyjęty przez Komitet Stały Rady Ministrów.

Dzisiaj trzeba być gotowym na każdą ewentualność, na każdy scenariusz. Konieczne są szkolenia wojskowe, główne szkolenia strzeleckie, budowa schronów i systemów ochrony ludności cywilnej m.in. przez zapewnienie bezpiecznych ujęć wody, obronę cywilną, przygotowanie i wskazanie miejsc, w których cywile będą mogli uzyskać pomoc i schronienie w razie kolejnej Godziny W, inwentaryzacja i modernizacja schronów. Kunktatorstwo, pustosłowie polityków i lubowanie się w fotografowaniu się na tle żołnierzy i uzbrojenia, na nic się zda, gdy przyjdzie czas, który oby nigdy nie nadszedł…

– To projekt, który zmienia system ochrony ludności. Schrony, powiadomienia, organizacja, ochrona zdrowia, to cały system, który musi funkcjonować – powiedział minister Tomasz Siemoniak o ustawie. W czwartek, 8 sierpnie br., Stały Komitet Rady Ministrów przyjął i skierował do dalszych prac rządowych projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej.

To deklaracje, a jak jest „w realu”? Otóż Obrona cywilna istnieje – na papierze. Opiera się na sprawdzaniu syren alarmowych. Już wielka powódź z 1997 roku pokazała niedostatki w Obronie cywilnej.  Szefem Obrony Cywilnej Kraju jest Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, a szefem obrony cywilnej w województwie wojewoda – to szkodliwa dychotomia i podział odpowiedzialności.

Zarządzanie kryzysowe – to iluzja, co pokazała pandemia i kryzys uchodźczy po eskalacji wojny na Ukrainie w 2022 r. Pandemia Covid pokazała, że ani powiaty, ani Agencja Rezerw Materiałowych nie miała zapasu chociażby środków ochrony osobistej. Zakupy były robione chaotycznie, przepłacane wielokrotnie. Bez należytych certyfikatów bezpieczeństwa i bez przestrzegania norm. Sprawami tychże zakupów zajmuj się dzisiaj prokuratura i NIK.  

Trzeba teraz opracować rzetelne ramy prawne, a przede wszystkim dofinansować zadania OC, i to co jest w powiatowych magazynach, bo na dzisiaj to maski przeciwgazowe pamiętane z lekcji przysposobienia obronnego lub wojskowego. Owszem są stare plany zarządzania kryzysowego, liczące po kilkaset stron, których i tak nikt nie czyta.

Obrona cywilna była regulowana przez ustawę o powszechnym obowiązku ochrony Rzeczypospolitej Polskiej z 1967 roku. Wejście w życie 23 kwietnia br. ustawy o obronie Ojczyzny spowodowało uchylenie starej ustawy i w konsekwencji też zapisów dotyczących Obrony cywilnej. Przestały też obowiązywać akty wykonawcze, rozporządzenie w sprawie odbywania służby w Obronie cywilnej i rozporządzenie z 2002 roku w sprawie zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju oraz szefów Obrony cywilnej województw, powiatów i gmin.

 Fot.: 11 Lubuska Dywizja Kawalerii Powietrznej; MSWiA

MSWiA chce zlikwidować Rządowe Centrum Bezpieczeństwa i zastąpić je Służbą Dyżurną Państwa oraz wprowadzić trzy stany gotowości państwa: pogotowia (dotyczy wyłącznie administracji), zagrożenia (daje możliwość wydawania poleceń) i klęski żywiołowej (ma pojawić się jej nowa definicja).

System informatyczny stworzony przez MSWiA będzie inwentaryzował wszystkie zasoby ochrony ludności.

Kiedy 24 lutego 2022 r. runęła lawina uciekinierów z Ukrainy państwo nie było przygotowane na ich przyjęcie, brakowało zaplecza, zdiagnozowanych i policzonych miejsc relokacji, zapasów żywności i leków. Gdyby nie niespodziewana wielka ofiarność Polaków, zwykłych ludzi, którzy przyjmowali uchodźców do siebie, wsparcie organizacji społecznych, Caritas i m.in. NSZZ „Solidarność” zakończyłoby się to katastrofą humanitarną.

– To są wnioski z Ukrainy i wnioski z każdego konfliktu wojennego, gdzie Obrona cywilna jest kategorią z konwencji opisujących przebieg wojny.   Musimy taki system mieć, stworzyć, znaleźć dla niego finansowanie i zbudować bardzo poważną organizację wokół, wciągając w to samorządy, wciągając to różne służby – zapowiada szef MSWiA.

Obszar ochrony ludności i obrony cywilnej od dłuższego czasu wymagał kompleksowej regulacji, adekwatnej do zmieniającej się rzeczywistości oraz pojawiających się nowych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych. Wejście w życie ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny dodatkowo spowodowało lukę prawną w tym obszarze, gdyż usunięte zostały przepisy w zakresie funkcjonowania obrony cywilnej oraz Szefa Obrony Cywilnej Kraju.

Zasadniczym celem ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej jest wypełnienie społecznego zapotrzebowania na bezpieczne środowisko cywilne w kontekście zagrożeń militarnych i pozamilitarnych (akty sabotażu i dywersji, podpalenia, próby uszkodzenia trakcji itd.) oraz określa zasady funkcjonowania systemu wykrywania zagrożeń oraz ostrzegania, powiadamiania i alarmowania o zagrożeniach oraz zasady użytkowania i ewidencjonowania obiektów zbiorowej ochrony.  

Zadania obrony cywilnej w czasie wojny

• organizuje ewakuację ludności, zaciemnianie i wygaszanie oświetlenia
• organizuje i prowadzi akcję ratunkową, udziela pomocy medycznej poszkodowanym
• organizuje pomieszczenia i zaopatrzenie dla poszkodowanej ludności
• zaopatruje ludność w sprzęt i środki ochrony indywidualnej
• prowadzi likwidację skażeń i zakażeń
• pomaga w przywracaniu i utrzymaniu porządku w strefach dotkniętych klęskami
• pomaga w budowie i odbudowie awaryjnych ujęć wody pitnej
• pomaga w ratowaniu żywności i innych dóbr niezbędnych do przetrwania
• udziela doraźnej pomocy w grzebaniu zmarłych

Przygotowane przepisy przewidują, że na rozwój systemu ochrony ludności i obrony cywilnej będzie przeznaczane co najmniej 0,3 proc. PKB.