Niektóre wolne dni tylko do końca roku
Nie wszystkie przysługujące pracownikom dni wolne przechodzą na nowy rok kalendarzowy. Niektóre – opieka nad zdrowym dzieckiem, urlop opiekuńczy, zwolnienie z powodu siły wyższej, urlop na żądanie – trzeba wykorzystać do końca roku kalendarzowego.
Zgodnie z art. 188 kodeksu pracy pracownikowi, który wychowuje dziecko do 14 roku życia przysługuje zwolnienie od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem zdrowym w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Prawo jest niezależne od liczby dzieci w rodzinie. Wymiar czasu tego zwolnienia nie powiększa się w przypadku większej liczby dzieci. Zwolnienie nie jest wliczane do dni przysługujących w ramach urlopu wypoczynkowego i nie pomniejsza go. Przysługują łącznie obojgu rodzicom lub opiekunom dziecka, czyli może skorzystać pracująca matka, albo pracujący ojciec. Mogą też podzielić dni pomiędzy siebie. Wolne dni z tego tytułu nie przechodzą na kolejny rok.
Pracodawca, który odmawia udzielenia zwolnienia pracownikowi wychowującemu dziecko w wieku do 14 lat, narusza przepisy o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem i dopuszcza się wykroczenia z art. 281 pkt 5 kodeksu pracy o czasie pracy lub przepisy o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem i zatrudnianiu młodocianych. Podlega w tym przypadku karze grzywny.
Zwolnienie z powodu siły wyższej jest do wykorzystania do końca roku, czyli nie przechodzi na kolejny rok kalendarzowy, To urlop w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym, Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej znajduje zastosowanie w pilnych sprawach rodzinnych, spowodowanych chorobą lub wypadkiem. Pracownik otrzymuje 50 proc. wynagrodzenia obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy. Pracodawca, który nie zgodzi się na udzielenie pracownikowi zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej i naruszy przepisy kodeksu popełnia wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Może zostać ukarany karą grzywny.
Urlop opiekuńczy, 5 dni roboczych w ciągu roku kalendarzowego, wprowadzony w 2023 r., nie przechodzi na kolejny rok. Przysługuje on osobom, które muszą zapewnić opiekę lub wsparcie członkowi rodziny (córki, syna, matki, ojca lub małżonka) lub osobie zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki albo wsparcia z poważnych względów medycznych. I tu pracodawca nie może odmówić pracownikowi tego urlopu ani żądać przedstawienia dokumentacji medycznej osoby, która wymaga opieki. Jeżeli pracodawca nie udzieli pracownikowi urlopu opiekuńczego może zostać nałożony na niego mandat od 1 tys. do 30 tys. zł.
Cztery dni urlopu na żądanie przysługuje pracownikom na etacie. Dni nie są dodatkowymi dniami wolnym, ale wliczane są do urlopu wypoczynkowego, jaki przysługuje pracownikom. Odmowa zgody na urlop na żądanie może nastąpić tylko w wyjątkowych przypadkach. Zatrudniony musi zgłosić potrzebę skorzystania z dnia wolnego na żądanie najpóźniej w dniu rozpoczęcia tegoż urlopu, do czasu przewidywanego rozpoczęcia pracy przez pracownika wg obowiązującego rozkładu czasu pracy. Urlop na żądanie też nie przechodzi na kolejny rok kalendarzowy.
Pracownik może wystąpić o możliwość okazjonalnej pracy zdalnej i w roku kalendarzowym może pracować poza biurem 24 dni, a niewykorzystane dni pracy zdalnej przepadają 31 grudnia.