Od września tego roku część nauczycieli może przejść na wcześniejszą emeryturę. (art. 88a Karty nauczyciela), jednak po przeanalizowaniu przepisów okazuje się, że jest to najmniej opłacalne rozwiązanie dla tej grupy zawodowej nauczycieli.

Osoba przechodząca na wcześniejszą emeryturę musi liczyć się z niższą kwotą świadczenia, ponieważ:

• stan konta dzielony jest przez średnią trwania życia od wieku przejścia na wcześniejszą emeryturę, przez co emerytura może być niższa o 20 proc. od świadczenia kompensacyjnego;
• przejście na wcześniejszą emeryturę pomniejsza stan konta emerytalnego, dlatego emerytura naliczona w wieku powszechnym może być niższa o kolejne 20 proc.;
• skorzystanie z wcześniejszej emerytury oznacza przeniesienie środków z OFE i subkonta na konto podstawowe w ZUS, co oznacza, że rodzina nie dziedziczy po przedwcześnie zmarłym nauczycielu;
• nauczycielki tracą prawo do przeliczenia emerytury w wieku 65 lat, ponieważ przeniosły środki z OFE i subkonta do ZUS.

Tymczasem w przypadku świadczenia kompensacyjnego:

• stan konta dzielony jest przez średnią trwania życia dla osób w wieku 60 lat;
• przejście na świadczenie kompensacyjne nie pomniejsza stanu konta emerytalnego;
• środki z OFE i subkonta przedwcześnie zmarłego nauczyciela podlegają dziedziczeniu;
• nauczycielki mogą przeliczyć emeryturę w wieku 65 lat.

Dodatkowo, prawo do wcześniejszej emerytury będzie ulegało zawieszeniu lub świadczenie to będzie ulegało zmniejszeniu na zasadach określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Prawo do emerytury będzie ulegało zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez osobę mającą ustalone prawo do tej emerytury, w przypadku podjęcia przez tę osobę pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego w przedszkolu, szkole, placówce, w łącznym wymiarze wyższym niż połowa obowiązkowego wymiaru zajęć. Oznacza to, że praca na pół etatu bez utraty prawa do emerytury dopuszczalna będzie tylko za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

Wcześniejsza emerytura wyklucza skorzystanie z urlopu dla poratowania zdrowia

Karta nauczyciela w art. 73 ust. 2 ogranicza prawo nauczyciela do skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia. Nie może tego zrobić pedagog, który nabył prawo do emerytury (gdy komuś brakuje mniej niż rok, może przebywać na urlopie nie dłużej niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc nabycia prawa do emerytury, co – według orzecznictwa – dotyczy zarówno tej zwykłej, jak i wcześniejszej emerytury). Rozszerzenie prawa do emerytury stażowej sprawia, że wielu nauczycieli traci uprawnienie do tego rodzaju urlopu.

MEN potwierdziła ugruntowane już stanowisko, zgodnie z którym nauczyciel, który nabył uprawnienie do emerytury, nie może już skorzystać z urlopu dla poratowania zdrowia, niezależnie od tego, czy jest to emerytura powszechna, czy też wcześniejsza. Ministerstwo powołało się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2007 r. I PK 262/06.

Stan prawny na 15.10.2024 r.

Maria Szwajkiewicz