Praca zdalna wpisała się od wiosny zeszłego roku w naszą zdominowaną przez koronawirus rzeczywistość. Czas najwyższy na kodeksowe uregulowanie jej zasad i np. przepisów bhp dotyczących pracy zdalnej.

Trwają prace nad projektem, który ma wprowadzić regulacje dotyczące pracy zdalnej do kodeksu pracy. Na stronach Rządowego Centrum Legislacji został umieszczony projekt, który zawiera kilka zmian wobec propozycji ogłaszanych w maju br.  

Przypomnijmy, że praca zdalna została wprowadzona w pakiecie tzw. tarczy antykryzysowej 4.0. Opisano tam, że „praca zdalna może zostać zlecona pracownikowi, jeśli ten posiada umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do prowadzenia pracy, a rodzaj pracy na to pozwala; pracodawca zapewni narzędzia i materiały niezbędne do jej wykonywania oraz obsługę logistyczną; pracownik może wykorzystywać niezapewnione przez pracodawcę materiały i narzędzia, jeśli zapewnia to poszanowanie i ochronę informacji poufnych oraz innych tajemnic chronionych prawem; pracownik (na polecenie pracodawcy) ma obowiązek prowadzenia ewidencji wykonywanych czynności (świadczonej zdalnie pracy); pracodawca może w każdym czasie cofnąć polecenie pracy zdalnej”.

Opublikowany przez RCL 23 lipca br. projekt zakłada, że praca może być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Oznacza to, że każdorazowo pracodawca musi wiedzieć skąd i gdzie pracownik pracuje i wyrazić na to zgodę. Bez zgody pracodawcy pracownik nie będzie wykonywał pracy z różnych, wybranych miejsc.

Praca zdalna na polecenie pracodawcy będzie możliwa w czasie stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz przez trzy miesięce po ich odwołaniu lub w okresie, w którym z powodu „siły wyższej” (jednak nie będzie zapisu „z przyczyn niezależnych od pracodawcy”) zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest tymczasowe możliwe. Pracownik, przed wydaniem polecenia, złoży oświadczenie, że posiada warunki lokalowe i techniczne do pracy zdalnej.

Pracodawca będzie z kolei zobowiązany do zatwierdzenia pracy zdalnej w przypadku pracownika, który sprawuje opiekę nad członkiem rodziny. Nowa wersja rozszerza katalog osób, których wniosek dotyczący wykonywania pracy zdalnej pracodawca będzie zobowiązany zatwierdzić, chyba że nie będzie to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy.  

Oprócz pracowników wychowujących dziecko do ukończenia 4 roku życia, pracowników rodziców dziecka posiadającego zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, pracowników rodziców dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności określonym w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz rodziców dziecka posiadającego odpowiednio opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka obejmie ona pracowników, którzy sprawują opiekę nad innym członkiem najbliższej rodziny lub inną osobą pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym, posiadających orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.

Jeżeli strony umowy o pracę uzgodnią wykonywanie pracy zdalnej w trakcie zatrudnienia, w dalszym ciągu każda z nich będzie mogła wystąpić z wiążącym wnioskiem, złożonym w postaci papierowej lub elektronicznej, o zaprzestanie wykonywania pracy w trybie zdalnym i przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy. Pracownik i pracodawca będą zobowiązani do ustalenia terminu, od którego nastąpi przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy, nie dłuższy niż 30 dni od dnia otrzymania wniosku, natomiast zgodnie z nowym projektem nowelizacji, w razie braku takiego porozumienia, przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy nastąpi w dniu następującym po upływie 30 dni od otrzymania wniosku.

Co do rozliczania kosztów związanych z wykonywaniem pracy, które ponoszą pracownicy  uregulują je przepisy wewnątrzzakładowe. Strony stosunku pracy zdalnej mogą ustalić zasady wykorzystywania przez pracownika wykonującego pracę zdalną materiałów i narzędzi pracy, w tym urządzeń technicznych, niezbędnych do wykonywania  pracy zdalnej, niezapewnionych przez pracodawcę. Pracownikowi wykonującemu pracę zdalną ma przysługiwać ekwiwalent pieniężny w wysokości ustalonej z pracodawcą.  

Pracodawca ma zyskać prawo, w miejscu wykonywania pracy zdalnej i w godzinach pracy pracownika, przeprowadzać kontrolę wykonywania tej pracy przez pracownika w zakresie BHP. Nowo projektowane regulacje wskazują, że jeżeli pracodawca, w trakcie kontroli pracy zdalnej uzgodnionej w trakcie zatrudnienia stwierdzi uchybienia w przestrzeganiu przepisów i zasad BHP określonych w informacji opracowanej na podstawie wyniku oceny ryzyka zawodowego, wówczas wzywa pracownika do usunięcia stwierdzonych uchybień we wskazanym terminie albo cofa zgodę na wykonywanie pracy zdalnej przez tego pracownika. Jak to ma się odbywać np. w domu pracownika? To temat na odrębne omówienie i regulację.

Brak jasnych regulacji dotyczących postępowania w zakresie wypadków przy pracy zdalnej. W nowej wersji projektu zrezygnowano z regulacji o zgłoszeniu pracodawcy wypadku przy pracy zdalnej oznaczającym wyrażenie przez pracownika zgody na przeprowadzenie oględzin miejsca wypadku. Oględziny mają być dokonane się po zgłoszeniu wypadku przy pracy zdalnej w terminie uzgodnionym przez członków zespołu powypadkowego i pracownika albo jego domownika, gdy pracownik ze względu na stan zdrowia nie jest w stanie uzgodnić  terminu.

Projekt przepisów ma zostać przyjęty do końca września br.