Mając na uwadze ochronę dłużników w czasach, w których ich sytuacja ekonomiczna mogła ulec pogorszeniu, ustawodawca częściowo ograniczył możliwości prowadzenia skutecznego postępowania egzekucyjnego. W tym zakresie przesądzono, że tzw. świadczenia antykryzysowe (w tym tzw. świadczenia postojowe, wsparcie w ramach tarczy finansowej PFR czy pożyczki ze środków Funduszu Pracy) są wolne od zajęć egzekucyjnych. Ograniczenia egzekucji dotyczą także wynagrodzenia dłużników.

I. Kwota wolna od potrąceń komorniczych

Od 1 stycznia 2021 r. płaca minimalna wzrosła z poziomu 2600 zł brutto do kwoty 2800 zł brutto. Tym samym wzrosły również kwoty wolne od potrąceń komorniczych w 2021 r.

Na mocy art. 87¹ §1 kodeksu pracy wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do PPK – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• 75 proc. wymienionego wynagrodzenia – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
• 90 proc. wymienionego wynagrodzenia – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 k.p.

W czasie epidemii koronawirusa kwoty wolne od potrąceń mogą zostać podwyższone. Pozwala na to art. 52 ustawy o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 2020 r. poz. 875 ze zm.). Przepis ten stanowi, że jeżeli pracownikowi zostało obniżone wynagrodzenie lub członek rodziny pracownika utracił źródło dochodu, kwoty określone w art. 87¹ § 1 k.p. ulegają zwiększeniu o 25 proc. na każdego nieosiągającego dochodu członka rodziny, którego pracownik ten ma na utrzymaniu.

II. Wstrzymane eksmisje

Na czas obowiązywania stanu epidemicznego w kraju wstrzymano wykonywanie eksmisji z lokali mieszkalnych. Na podstawie art. 15 zzu ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach (tarcza 2.0) eksmisji z  okali mieszkalnych nie wykonuje się w okresie obowiązywania stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19. Sytuacja taka nie dotyczy jedynie osób, wobec których wydano orzeczenie eksmisyjne na podstawie art. 11a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, czyli wobec osoby stosującej przemoc w rodzinie.

III. Dodatki mieszkaniowe w czasie pandemii

5 stycznia 2021 r. weszły w życie przepisy umożliwiające przyznanie najemcom oraz podnajemcom lokali mieszkalnych, którzy zostali dotknięci ekonomicznymi skutkami epidemii COVID-19, dodatków mieszkaniowych powiększonych o tzw. dopłatę do czynszu (na podstawie opublikowanej 4 stycznia 2021 r. ustawy z 10 grudnia 2020 r. o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa, Dz. U. poz. 11), wprowadzając dopłaty do czynszu powiększające dodatki mieszkaniowe.

Uwaga: dodatek mieszkaniowy powiększony o dopłatę do czynszu zgodnie z ustawą przysługuje wyłącznie najemcy lub podnajemcy lokalu mieszkalnego (nie jest przyznawany osobom zamieszkującym w mieszkaniu „własnościowym”).

Od 5 stycznia do 31 marca 2021 r. najemcy i podnajemcy lokali mieszkalnych, którzy utracili dochody z powodu pandemii COVID-19, mogli składać w swojej gminie wnioski o przyznanie dodatku mieszkaniowego powiększonego o dopłatę do czynszu.

Zatem o dodatek mogą wnioskować wyłącznie najemcy lub podnajemcy lokalu mieszkalnego, którzy utracili dochody z powodu pandemii COVID-19 – od dnia ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii z powodu COVID-19.

Wysokość dopłaty do czynszu równa jest 75 proc. czynszu opłacanego przez wnioskodawcę (ale nie więcej niż 1500 zł) – wysokość „zwykłego” dodatku mieszkaniowego. Wnioski należało składać w swojej gminie.

IV. Czy w związku ze stanem epidemii, w przypadku umowy okazjonalnego najmu lokalu mieszkalnego, jest możliwość eksmisji najemcy do lokalu wskazanego przez niego w akcie notarialnym?

Umowa najmu okazjonalnego bardzo skutecznie zabezpiecza interesy właściciela mieszkania i pozwala na eksmisję lokatorów np. w przypadku zalegania z czynszem, bez konieczności prowadzenia postępowania sądowego o eksmisję czy też wydanie nieruchomości.

Zawierając umowę najmu, najemcy składają oświadczenie o poddaniu się egzekucji i wskazują adres lokalu, do którego mogą się w każdym momencie wyprowadzić. Dzięki temu właściciel ma pewność, że w razie uzasadnionych problemów z lokatorami, nie będzie on ograniczony zabezpieczeniami, jakimi zwyczajowo (gdy umowa nie ma takiego charakteru) chronieni są najemcy.

W trakcie epidemii nie można eksmitować lokatorów również na podstawie umowy o najmie okazjonalnym.

Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych zmieniła znacząco sytuację prawną wynajmujących i najemców.

Zgodnie z art. 15 zzu, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 nie wykonuje się tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego.

Oznacza to, że zakaz eksmisji dotyczy również lokatorów wynajmujących lokal na podstawie umowy o najem okazjonalny. Tytuł wykonawczy, o którym mówi przepis, dotyczy również tych opartych o akty notarialne.

V. Czy stan pandemii daje jakieś możliwości domagania się prolongaty opłat związanych z utrzymaniem mieszkania (czynsz, prąd, telewizja) w związku z ograniczeniem przez COVID-19 wynagrodzenia?

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych nie przewiduje możliwości domagania się prolongaty opłat związanych z utrzymaniem mieszkania ze względu na zmniejszenie wynagrodzenia z powodu COVID-19.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Stan prawny na 17 marca 2021 r.

Maria Szwajkiewicz