W 1970 roku przez robotników przemówiła gorycz i rozpacz. Od 20 lat w PRL nie było już żadnej opozycji, oprócz sfery Kościoła katolickiego. Wydawało się, że i Grudzień nie przyniesie przełomu oprócz przetasowania w łonie reżimowej władzy, ale „nie płaczcie matki, to nie na darmo nad stocznią sztandar z czarną kokardą”.  

Wiele podejmowanych wówczas decyzji nosiło znamiona prowokacji, która doprowadziła do śmierci 44 niewinnych ludzi.

Gdy 17 grudnia 1970 roku wstawał świt nad Gdynią sytuacja była napięta. W Gdańsku spłonął budynek KW PZPR. Gdynia strajkowała, ale w tym mieście nie wybito ani jednej szyby. Robotnicy 16 grudnia wieczorem zostali wezwani do powrotu do miejsc pracy przez Stanisława Kociołka, wicepremiera. Nocą wojsko otoczyło stocznię i zablokowało przystanek SKM. Padły strzały… Do uczniów, stoczniowców, portowców, rybaków, kierowców – do pracowników gdyńskich zakładów pracy.  Osiemnastu padło w Gdyni od kul. Najstarszy miał lat 35 lat. Najmłodsi lat 15 – Zbyszek Gliniecki, uczeń, postrzał klatki piersiowej i Jurek Skonieczka, uczeń, strzał w głowę.

ASG

Kalendarium dramatu Gdynia 17 grudnia 1970 roku 

O północy z 16 na 17 grudnia do Stoczni im. Komuny Paryskiej wkracza wojsko i obsadza bramy, stoczniowe nabrzeża i wejścia do hal produkcyjnych.

• godz. 2:30 – Gdańsk: Rada Delegatów Stoczni Gdańskiej im. Lenina ogłasza zakończenie strajku okupacyjnego.
• 4:30 – Gdynia: na stację SKM Gdynia Stocznia wjeżdżają pierwsze pociągi SKM.
• 5:00 – Gdańsk: ostatni pracownicy Stoczni Gdańskiej im. Lenina opuszczają zakład.
• 5:15 – Gdynia: na skrzyżowaniu ulic Polskiej, Czechosłowackiej i Marchlewskiego wojskowy megafon nadaje komunikat o zawieszeniu pracy w Stoczni im. Komuny Paryskiej do odwołania. Dowódca ochrony stoczni i portu apeluje o powrót do domów. Pociągi SKM przywożą nowe grupy. Kolejek nikt nie zatrzymał.
• 5:30 – Gdynia: na stacji SKM Gdynia Stocznia gromadzi się już blisko trzy tysiące osób. Pociągi SKM dojeżdżają już tylko do dworca Gdynia Główna. Megafony nadają komunikaty wzywające do rozejścia się do domów. Ludzie są zdezorientowani. Panuje mrok.
• 5:50 – Gdynia: mieszkańcy hotelu robotniczego Stoczni im. Komuny Paryskiej przy ul. Śląskiej udają się w kierunku Śródmieścia.  
• 6:00 – Gdynia: przy stacji SKM Gdynia Stocznia tłum napiera na pojazdy wojskowe. W górę lecą świetlne pociski smugowe. Pada ostrzegawczy wystrzał armatni z czołgu T-54. Oddział wojska otwiera ogień z broni ostrej. Śmierć poniosło w tym miejscu 11 osób:  Brunon Drywa, Zbigniew Godlewski, Jan Kałużny, Jerzy Kuchcik, Stanisław Lewandowski, Zbigniew Nastały, Józef Pawłowski, Ludwik Piernicki, Jan Polechoński, Zygmunt Polito i Stanisław Sieradzan.
• 6:15 – Gdynia: tłum wypiera pododdziały milicji z pomostu nad stacją SKM Gdynia Stocznia.
•  6:20 – Gdynia: około tysiąca manifestantów atakuje siedzibę prokuratury przy pl. Konstytucji. Ścielą się gazy. Kilkaset osób blokuje czołgi przed Dworcem Głównym.
• 6:35 – Gdynia: do akcji rozpraszania demonstrantów zostają włączone śmigłowce. Zrzucane są z nich petardy, świece dymne i gaz łzawiący
• 6:45 – Gdynia: zostaje wstrzymany ruch pociągów SKM w Gdyni. Pociągi z Wejherowa docierają tylko do stacji Gdynia Chylonia, pociągi z Gdańska – do Sopotu.
• 6:55 – Gdynia: na pl. Konstytucji formuje się pochód, który udaje się pod Komendę Miejską MO. Drugi pochód (kilkaset osób) udaje się pod Prezydium Miejskiej Rady Narodowej.
• 7:20 – Gdynia: z „Dalmoru” wyrusza pochód, który udaje się pod Dworzec Główny. Pochód udający się pod Prezydium MRN rozrasta się do około tysiąca osób.
• 7:30 – Gdynia: na stacji SKM Gdynia Stocznia grupa rozgoryczonych stoczniowców i uczniów atakuje pododdziały wojska. Pomost nad stacją zostaje podpalony. Na ul. Czerwonych Kosynierów gromadzi się pochód 500 osób, który udaje się w kierunku Śródmieścia.
• 7:45 – Gdynia: pierwszy pochód dociera pod Prezydium MRN, budynek zostaje obrzucony kamieniami.
•  8:05 – Gdynia: pod budynkiem Prezydium MRN gromadzi się co najmniej dwa tysiące osób. Oddziały milicji spychają demonstrantów w rejon stacji SKM Gdynia Wzgórze Nowotki. Inna grupa około tysiąca osób przechodzi pod KM PZPR przy ul. Starowiejskiej.
• 8:30 – Gdynia: od strony ul. Świętojańskiej pod Prezydium MRN przybywają kolejne grupy demonstrantów. Oddziały milicji zostają wyparte spod Prezydium MRN. Kiedy grupa kilkunastu osób chce zająć stację benzynową przy ul. Świętojańskiej milicjanci oddają w ich kierunku strzały.
•  8:40 – Gdańsk: do Stoczni Gdańskiej im. Lenina udaje się grupa operacyjna Służby Bezpieczeństwa w celu zabezpieczenia materiałów palnych i wybuchowych.
• 9:00 – Gdynia: karetki odwożą ofiary spod Prezydium MRN.
• 9:25 – Gdynia: od strony ulic Marchlewskiego i Polskiej, w rejon stacji SKM Gdynia Stocznia, nadciąga potężna grupa około dwóch tys. osób. Wojsko i milicja znów używają broni. Według ustaleń prokuratury giną kolejne osoby.
• Do południa śmierć dosięgnie: Apolinarego Formelę, Zygmunta Glinieckiego, Jerzego Skonieczkę, Mariana Wójcika, Zbigniewa Wycichowskiego, Waldemara Zajczonko i Janusza Żebrowskiego.
• 9:30 – Gdynia: oddziały milicji i wojska rozpraszają tłum przed Prezydium MRN. Demonstranci wycofują się w rejon stacji SKM Gdynia Wzgórze Nowotki i pobliskiego kościoła franciszkanów.
• 9:35 – Gdynia: na ul. Czerwonych Kosynierów formuje się kolejny pochód, który zmierza pod Prezydium MRN. Na drzwiach zostaje ułożone ciało Zbigniewa Godlewskiego, znanego jako „Janek Wiśniewski”.
• 10:00 – Gdynia: na ul. 10 Lutego zbiera się pochód kilkudziesięciu uczniów z transparentem „Krew Dzieci”. Zostają rozproszeni przez pododdział milicji przy skwerze Kościuszki.
• 10:30 – Gdynia: milicji opanowuje sytuację w rejonie Dworca Głównego.  
• 10:35 – Gdynia: pod Prezydium Miejskiej Rady Narodowej dociera pochód z ciałem Zbigniewa Godlewskiego. Tłum naciera na Prezydium MRN.  
• 11:00 – Gdynia: marynarze z żandarmerii Marynarki Wojennej zabierają ciało Zbigniewa Godlewskiego sprzed Prezydium MRN.
• 12:00 – Gdynia: ulicami Świętojańską i Władysława IV pod Prezydium MRN zmierzają kolejni manifestanci
• 12:40 – Gdynia: oddziały wojska i milicji wypierają demonstrantów z rejonu Prezydium MRN.    
• 13:15 – Gdynia: grupa osób próbuje zdobyć samochody w garażach KM MO, inna grupa atakuje Komisariat II MO na Wzgórzu Nowotki.

Rozpraszanie demonstrantów i pacyfikowanie ich oporu trwa do godzin wieczornych.

Fot. ipn.gov.pl