Jak porozumiewamy się z pracodawcami w czasie pandemii? Raport OIP

Raport Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku w zakresie rejestracji porozumień pracodawców z pracownikami  wynikających w rozwiązań tzw. Tarczy antykryzysowej i analiza zgłaszanych do OIP w Gdańsku porozumień w zakresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy wskazuje, że pracodawcy z województwa pomorskiego korzystają z rozwiązań przewidzianych w ustawie w sposób bardzo zróżnicowany, dostosowany do indywidualnej sytuacji pracodawcy i jego potrzeb.                    

W porozumieniach uwzględniana jest zarówno struktura pracodawcy z uwzględnieniem oddziałów pracodawcy, struktura zatrudnienia, jak również sytuacja w poszczególnych grupach zawodowych.

Ustawa z dnia 2 marca 2020 r.  o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych przewiduje szereg rozwiązań mających na celu zachowanie miejsc pracy.

Pracodawcy mają możliwość skorzystania z dofinansowań związanych z przestojem lub obniżeniem etatów (na podstawie art. 15 g), wprowadzić wydłużony okres rozliczeniowy z zastosowaniem równoważnego czasu pracy (art 15 zf ust 1 pkt 2 ), jak również dokonać zmian w zakresie wymiaru nieprzerwanego wypoczynku dobowego i tygodniowego (art. 15 zf ust. 1 pkt 1) oraz zastosować mniej korzystne warunki zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę zawartych   z tymi pracownikami (art. 15 zf ust. 1 pkt 3 ).

 Jak już wielokrotnie informowaliśmy

warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego (okres niewykonywania pracy przez pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika pozostającego w gotowości do pracy) lub obniżonego wymiaru czasu pracy ustala się w porozumieniu zawieranym pomiędzy pracodawcą a organizacjami związkowymi działającymi u pracodawcy. Jeżeli u pracodawcy nie działają takie organizacje, uprawnienia związku wykonują przedstawiciele pracowników, wyłonieni w trybie przyjętym u danego pracodawcy. Pracodawca zobowiązany jest przekazać kopię porozumienia właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia. W przypadku gdy pracownicy zatrudnieni u pracodawcy byli objęci ponadzakładowym układem zbiorowym pracy, okręgowy inspektor pracy przekazuje informacje o porozumieniu w sprawie określenia warunków i trybu wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy do rejestru ponadzakładowych układów pracy.

OIP informuje, że w większości porozumień zastosowane zostały  zarówno rozwiązania związane  z przestojem ekonomicznym, jak również rozwiązania przewidujące obniżenie wymiaru etatu. Ustawa dopuszcza bowiem taką możliwość, jeśli jest to zasadne, jednoczesnego korzystania z tych dwóch mechanizmów u pracodawcy. W porozumieniach dotyczących ochrony miejsc pracy zawierane były również dodatkowe postanowienia dotyczące wydłużenia okresu rozliczeniowego i postanowienia dotyczące wprowadzenia równoważnego czasu pracy. W tym np. regulowane były wszystkie istotne dla pracodawcy i pracowników kwestie, dodatkowo wprowadzano też postanowienia dotyczące zleceniobiorców. Sytuacja taka możliwa jest w związku z tym, że ustawa antykryzysowa nie narzuciła w tym względzie żadnych konkretnych rozwiązań, inaczej niż w stosunku do wniosków składanych do ZUS,PUP czy WUP.

Ustawa, dla przedsiębiorców ubiegających się o dofinansowanie wynagrodzeń (z art.15g ust.8) stwarza możliwość obniżenia wymiaru czasu pracy o 20% ( nie więcej niż do 0,5 etatu) i taki też wskaźnik został przyjęty w zdecydowanej większości porozumień. W nieznacznym stopniu odnotowano wprowadzenie zapisów przewidujących mniejsze obniżenie wymiaru czasu pracy, aniżeli wskazane w ustawie np. o 5% czy o 10%. Obniżenie wymiaru czasu pracy można wprowadzić bez składania wniosku o dofinansowanie do WUP, jedynie na podstawie porozumienia z pracownikami.

Na podstawie informacji wpływających do OIP w Gdańsku można zauważyć tendencję wycofywania się pracodawców z zawartych porozumień, w przypadku odrzucenia przez urzędy pracy wniosku o dofinansowanie, co może wskazywać na to, że są one zawierane głównie w celu osiągnięcia wsparcia z urzędu pracy w postaci dofinansowania wynagrodzeń pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy.  

Zgłoszone do OIP w Gdańsku porozumienia, początkowo wskazywały stosunkowo krótkie okresy przez które miałyby obowiązywać rozwiązania dotyczące przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy – np. 2 lub 3 tygodnie, 1 miesiąc. Obecnie porozumienia te są przedłużane w formie aneksu,  bądź zawierane są nowe porozumienia. Zgłaszane aktualnie porozumienia przewidują przynajmniej 3 – miesięczny okres obowiązywania.  Odnotowano również porozumienia zawierane na czas nieokreślony, na okres trwania stanu epidemii (pandemii).

Niezależnie, od wskazanych powyżej porozumień związanych z ochroną miejsc pracy, możliwe jest zawarcie w trybie art. 15 zf ust. 1 pkt 2 ustawy antykryzysowej porozumienia o wprowadzeniu systemu równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 12 miesięcy.

Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy. Analogicznie, jak przy porozumieniu o przestoju ekonomicznym czy obniżonym wymiarze czasu pracy pracodawca zobowiązany jest przekazać kopię porozumienia właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia. Ustawa antykryzysowa umożliwia zatem pracodawcom, podobnie jak czyni to kodeks pracy, wydłużenie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy, z tym jednak zastrzeżeniem, że regulacja ta kierowana jest wyłącznie do pracodawców, u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19.  

 Ustawa antykryzysowa pozwala na wprowadzenie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy, pod warunkiem jednoczesnego wprowadzenia systemu równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin i zastrzeżeniem, że to rozwiązanie dotyczy tylko pewnej grupy pracodawców (u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych). Przepisy kodeksu pracy pozwalają na przedłużenie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy i rozwiązanie to można stosować niezależnie od przyjętego u pracodawcy systemu czasu pracy.

W przypadku braku spełnienia kryterium spadku obrotów gospodarczych pracodawcy mogą skorzystać zatem z dotychczasowych rozwiązań kodeksu pracy, w zakresie przedłużenia okresu rozliczeniowego. Obie regulacje, w okresie epidemii stosowane są przez pracodawców, z tym jednak, że znacznie więcej wpłynęło porozumień zawartych na podstawie ustawy antykryzysowej.

Ustawa antykryzysowa stanowi, że w zakresie i przez czas określony w porozumieniu w sprawie stosowania mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi pracownikami nie stosuje się wynikających z ponadzakładowego układu zbiorowego pracy oraz z zakładowego układu zbiorowego pracy warunków umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy. Równocześnie, możliwe jest zawieszenie części lub całości zakładowego układu zbiorowego pracy na podstawie art. 241 27 kodeksu pracy. W omawianym okresie, pracodawcy objęci zakładowymi układowymi zbiorowymi pracy zawierali zarówno porozumienia o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników aniżeli wynikające z umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy na podstawie ustawy antykryzysowej, jak również zawierali porozumienia o zawieszeniu w części postanowień zuzp w trybie art. 241 27 kp.

W okresie obowiązywania przepisów ustawy antykryzysowej, do rejestru zakładowych układów zbiorowych pracy wpisano 6 porozumień o zawieszeniu w części zakładowego układu zbiorowego pracy, zawartych wyłącznie na podstawie przepisów kodeksu pracy. Zawieszeniu uległy przede wszystkim postanowienia dotyczące premii regulaminowych, uznaniowych,  wynagrodzeń zasadniczych (obniżenia) oraz w jednym przypadku dodatków stażowych.

W części porozumień zawieszających, zamieszczone zostały dodatkowe postanowienia zastrzegające wypłatę zawieszonych świadczeń po upływie okresu zawieszenia.

W dwóch przypadkach, w związku z brakiem zgody organizacji związkowych na zawieszenie części układu, nastąpiło wypowiedzenie w całości zakładowego układu zbiorowego pracy.

Na łączną liczbę 33 porozumień dotyczących zastosowania mniej korzystnych warunków na podstawie ustawy antykryzysowej 7 przypadków dotyczyło ograniczenia postanowień układów zakładowych. Obniżano przede wszystkim poziom wynagrodzeń zasadniczych oraz zawieszano postanowienia regulaminów funduszy socjalnych.

[dkpdf-button]
Strona korzysta
z plików Cookies.
Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej