Demokracja bezpośrednia, czyli obywatelska inicjatywa ustawodawcza, pozwala obywatelom kształtować prawo w ich państwie. NSZZ „Solidarność” chce tą drogą wprowadzić przepisy o tzw. emeryturach stażowych, czyli umożliwić przejście na co najmniej minimalną emeryturę po osiągnięciu stażu pracy w przypadku kobiet 35 lat okresów podlegania ubezpieczeniom społecznym, a dla mężczyzn 40 lat. Walczymy o prawo wyboru, bez granicy wieku, po osiągnięciu którego osoby uprawnione mogą zacząć pobierać wypracowane świadczenie.

Emerytura nie jest obowiązkiem, a uprawnieniem. Proponowany projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz o zmianie niektórych ustaw, wprowadzający emerytury stażowej dla osób, które uzbierają kapitał minimalny, pozwalający na uzyskanie co najmniej minimalnej emerytury i udokumentują staż, będzie zgłoszony do Sejmu po podpisaniu przez co najmniej 100 tysięcy rodaków. NSZZ „S” w lipcu br. ruszył ze zbieraniem podpisów.

Akcja zbliża się ku końcowi. Im więcej podpisów obywateli popierających projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Konstytucja RP daje 100 tysiącom obywateli inicjatywę ustawodawczą. Im więcej ich zbierzemy tym nasz głos będzie silniejszy.

Dlaczego taka droga?

Prezydent Andrzej Duda, mimo podpisanych ze Związkiem dwóch deklaracji programowych, nie przedstawił projektu ustawy o tzw. emeryturach stażowych. Powołał za to Radę ds. Społecznych, która ma zająć się tym tematem. Piotr Duda, przewodniczący KK NSZZ „S”, zapowiedział więc już w maju br. przygotowanie obywatelskiego projektu ustawy o emeryturach „stażowych”.

Opiera się on na założeniu, że osobami uprawnionymi do tzw. emerytury stażowej będą te, które zgromadzą co najmniej kapitał minimalny, uprawniający do otrzymania emerytury minimalnej oraz osiągną staż pracy. W przypadku kobiet to 35 lat podlegania ubezpieczeniom społecznym, a w przypadku mężczyzn – 40 lat. Pracownik czy pracownica, który zdecyduje się przejść na emeryturę będą mieli zapewnioną minimalną emeryturę, a państwo nie musiało do niej dopłacać. 

 Projekt NSZZ „S” trafił do marszałek Sejmu jako projekt obywatelski.

– Związek chce dbać o prawa pracowników, którzy ciężko pracują całe swoje życie zawodowe i chcą wreszcie godnie przejść na emeryturę i odpoczywać w kwiecie wieku– oznajmił Duda.   

Konstytucja

Przy staraniach o „emerytury stażowe” należy zadbać, aby nie doszło do kolizji z art. 67 ust. 1 Konstytucji RP, który stanowi, że obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa.

W myśl tego zapisu, zgodnie z Konstytucją RP, prawo do zabezpieczenia społecznego przysługuje ze względu na osiągnięcie wieku emerytalnego. Po przyjęciu projektu obywatelskiego można zakładać, że ustawodawca rozszerzy zakres uprawnień emerytalnych w ustawie. Trudniej o zmianę konstytucji. To Sejm i Senat zdecydują, czy ewentualnym rozwiązaniem byłaby zmiana konstytucji i wpisanie nowych zasad przyznawania świadczeń ze względu na spełnienie określonych kryteriów. 

Czy wprowadzenie emerytur stażowych wymagałoby zmiany Konstytucji RP, która w art. 67 ust. 1 mówi, że: „Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego”?

Zdaniem ekspertów nie wymaga to zmiany konstytucji, dlatego że wyliczenie tych ryzyk socjalnych, które zostały zawarte w art. 67 Konstytucji, jest wyliczeniem niepełnym. Nie ma tam niektórych ryzyk tradycyjnie uznawanych za objęte przez system zabezpieczenia społecznego. Zgodnie z art. 67 Konstytucji zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa.

Efektywne wydłużanie wieku

Od kilku miesięcy rządzący mówią raczej o zachętach do pracy po osiągnieciu wieku emerytalnego poprzez ulgi podatkowe, zachęcające do dłuższej pracy zawodowej, stawiając na „efektywne wydłużanie” wieku przechodzenia na emeryturę. W Krajowym Planie Odbudowy rząd zapowiedział „efektywne wydłużenie wieku emerytalnego”.  

Demografia

Zebrany kapitał jest dzielony przez przewidywaną liczbę miesięcy, którą Polacy przeżywają. Wyliczenie emerytury: należy podzielić kwotę zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, zapisanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego i subkoncie oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego (historii emerytalnej, tych którzy pracowali przed 1999 r.) przez średnie dalsze trwanie życia w momencie przejścia na emeryturę.

Średnie dalsze trwanie życia wyraża się w miesiącach i ustala wspólnie dla mężczyzn i kobiet.

 Wskaźnik waloryzacji konta

Każdego roku w czerwcu przeprowadzana jest operacja waloryzacji składek zgromadzanych na kontach przyszłych emerytów. Wskaźnik waloryzacji konta  ustalany jest na bazie wzrostu cen i tempa wzrostu przypisu składek emerytalnych (to pokazuje ogólną kondycję Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdzie środki są gromadzone). Jak wynika z analizy money.pl, w ciągu ostatnich dwóch dekad było to średnio 6,7 proc. W ciągu ostatnich trzech lat było to już blisko 9 proc. I niewiele wskazuje, by następne lata były pod tym względem gorsze.  

Wróćmy do naszego seniora, który ma 65 lat, 500 tys. zł składek i w planach odłożenie emerytury  o rok. Czerwcowa waloryzacja da mu 44,7 tys. zł na koncie emerytalnym. I jeżeli z takim stanem konta przejdzie na emeryturę w wieku 66 lat, to otrzyma niemal 2,8 tys. zł świadczenia. To niemal o 400 zł więcej niż gdyby do ZUS poszedł już w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego.   

System zdefiniowanej składki  

Dla większości osób urodzonych po 1949 r. obowiązujące są zasady, w których emerytura jest wypłacana po osiągnięciu wieku emerytalnego a jej wysokość zależy wyłącznie od sumy odprowadzonych składek. System zdefiniowanej składki – system emerytalny, w którym wysokość otrzymywanego świadczenia uzależniona jest od wysokości wnoszonej do systemu składki i poziomu stopy zwrotu z inwestycji. Każdy ubezpieczony finansuje własną emeryturę. Wysokość emerytury zależy od kwoty składek opłaconych w czasie aktywności zawodowej.

Kapitał początkowy to suma płaconych przed 1 stycznia 1999 r. składek na ubezpieczenia społeczne. Są one zapisane na indywidualnym koncie ubezpieczonego i będą miały wpływ na wysokość przyszłej emerytury, powiększą stan konta emerytalnego. 

Prawo do emerytury przysługuje każdemu, kto ukończy powszechny wiek emerytalny (60/65 lat) i opłacił przynajmniej jedną składkę na ubezpieczenia społeczne.

Na wysokości emerytury wpływa staż pracy. Im więcej składek odłożymy i im później przejdziemy na emeryturę, tym wyższe świadczenie otrzymamy. Ustawa określa jedynie minimalny wiek przejścia na emeryturę. Każdy sam podejmuje decyzję o zakończeniu aktywności zawodowej. Każdy rok przepracowany po osiągnięciu wieku emerytalnego podwyższa nasza emeryturę o ok. 8–10 proc.

Od stażu pracy zależy gwarancja, że emerytura nie będzie niższa od kwoty najniższej gwarantowanej emerytury, która od 1 marca br. wynosi 1250,80 zł. Dostanie ją kobieta, która ma co najmniej 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz mężczyzna, który ma takich lat co najmniej 25. Okresy składkowe związane są z aktywnością zawodową (okresy ubezpieczenia czy samodzielnego opłacania składek). Natomiast okresy nieskładkowe to czas braku tej aktywności, np. nauki w szkole wyższej na jednym kierunku pod warunkiem jej ukończenia czy pobierania zasiłku chorobowego. Okresy nieskładkowe nie mogą przekraczać 1/3 okresów składkowych.

Na wysokość emerytury wpływa waloryzacja składek i kapitału początkowego zapisanych w ZUS kwot przez wskaźnik waloryzacji.

Wysokość hipotetycznej emerytury możemy obliczyć w specjalnym kalkulatorze udostępnionym na stronie zus.pl. Taką informację znajdziemy też na profilu na PUE ZUS. Decydując się na przejście na emeryturę warto najpierw skontaktować się z doradcą emerytalnym w placówce ZUS. Pomoże on obliczyć wysokość hipotetycznej emerytury i podpowie jakie dokumenty przygotować.

 System repartycyjny
 
Obecny system emerytalny jest oparty o tzw. system repartycyjny, czyli państwo zabiera nam z naszych pensji ok. 32 proc. w formie składek na tzw. ubezpieczenia społeczne (w częściach płatnych przez pracownika i pracodawcę

Podstawą wymiaru składek jest uzyskany przez pracownika przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Składki wynoszą: na ubezpieczenia emerytalne – 19,52 proc. podstawy wymiaru, na ubezpieczenia rentowe – 8 proc. podstawy, na ubezpieczenia chorobowe – 2,45 proc. podstawy.

Składki są finansowane przez pracodawcę lub pracownika: koszty składki emerytalnej są podzielone po połowie na pracodawcę i pracownika, rentowa w proporcji 77 proc. i 23 proc., a składki: wypadkową, na fundusz Pracy i FGŚP płaci wyłącznie pracodawca.

Z tych składek, zebranych od pracujących, wypłacane są dzisiejsze emerytury i renty. Z kolei na naszych indywidualnych kontach emerytalnych państwo zapisuje, ile jest nam winne w przyszłości – bo jak już wiemy, nasze aktualnie zebrane pieniądze powędrowały do obecnych emerytów.
 NSZZ Solidarność już w 2012 roku złożył projekt dot. zmiany w systemie ubezpieczeń społecznych, który zakładał objęcie pełnym ubezpieczeniem społecznym wszystkich zatrudnionych bez względu na formę zawartej umowy i objęcia ich składkami proporcjonalnie do uzyskiwanych przez nich dochodów. Sukcesem zakończyła się walka o przywrócenie wieku emerytalnego 60/65. Czy tak będzie w przypadku emerytur stażowych? Wiele zależy od nas,