W jaki sposób na dziesięciu planszach opowiedzieć o wydarzeniu, którego stenogram liczy 3 tysiące stron, jak uporządkować wielowątkową dyskusję zjazdową, przedstawić program, główne osie sporu i porozumień? – z tym wyzwaniem musiała zmierzyć się kurator wystawy Joanna Lewandowska. Czy udało się zrealizować to ambitne zadanie mogli się przekonać uczestnicy wernisażu wystawy „Kim jesteśmy i dokąd dążymy. 40 rocznica I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ Solidarność”, które odbyło się 27 października w historycznej Sali BHP w Gdańsku. 

Ekspozycja przygotowana przez Instytut Dziedzictwa Solidarności opowiada o historycznym I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ „Solidarność”, jego najważniejszych decyzjach, burzliwych sporach i zawartych porozumieniach, a także przypomina towarzyszącą tamtemu wydarzeniu atmosferę. Wystawa została zrealizowana w hołdzie uczestnikom zjazdu i ku pamięci następnych pokoleń.

Na wystawie wykorzystano historyczne fotografie uznanych autorów, wśród których znaleźli się: Sławomir Fiebig, Chris Niedenthal, Paweł Glanert i Zygmunt Pałasz. Dokumenty pochodzą z Archiwum Historycznego Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Scenariusz wystawy to dzieło Joanny Lewandowskiej. Autorem bardzo ciekawego projektu graficznego jest Łukasz Kostecki.

– Mimo wielu prób rozbicia przez aparat represji tego pierwszego po II wojnie światowej narodowego wiecu, „Solidarność” utrwaliła swój mit. Podkreśliła to, co najważniejsze, że była autonomiczna, autentyczna i reprezentowała wolne i prawdziwe aspiracje Polaków. O tym należy pamiętać i o tym jest nasza wystawa – mówił podczas wydarzenia Mateusz Smolana, dyrektor Instytutu Dziedzictwa Solidarności.

Następnie głos zabrał Piotr Duda, przewodniczący Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, który powiedział, że obecna „Solidarność” kontynuuje zadania i wartości wytyczone przez uczestników tego historycznego już zjazdu. – Pierwszy Krajowy Zjazd Delegatów „S” poprzedzony był mszą świętą, tak jak to się dzieje do dzisiaj, odprawioną przez śp. kardynała Józefa Glempa. Na sali odśpiewany był hymn państwowy, a także „Boże, coś Polskę”. To było dla nas bardzo ważne i do dzisiaj nasz Związek jako jedyny w kraju i nieliczny w Europie, a nawet w świecie, ma w Statucie wpisane te wartości chrześcijańskie i naukę społeczną Kościoła. I z tego na co dzień czerpiemy, dlatego ta wystawa jest tak bardzo ważna – mówił Piotr Duda.

Z kolei prof. Mirosław Golon, dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku, zwrócił uwagę na ważny dokument, który wówczas powstał. – Jednym z najciekawszych dokumentów, które wówczas powstały, było „Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej”. To posłanie – typowe, związkowe, prodemokratyczne, prowolnościowe, propracownicze wystąpienie – zostało odebrane przez władze komunistyczne, całego komunistycznego świata, z wściekłością. (…) To, co w nim przekazano było jednym z fundamentów Jesieni Ludów w Europie w 1989 roku – podkreślił prof. Mirosław Golon.

Honorowym gościem wernisażu wystawy był legendarny działacz „Solidarności” Andrzej Gwiazda, jeden z ważniejszych uczestników pierwszego zjazdu. W swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na istotny aspekt tamtego wydarzenia, jakim były działania Służby Bezpieczeństwa, która usiłowała mieć wpływ na przebieg obrad.

– Zjazd był przede wszystkim okresem ciężkiej pracy, bo tam się kłębiły bardzo różne opinie. Wydaje mi się, że jego uczestnicy, delegaci, nie zdawali sobie sprawy z wpływów bezpieki, które na zjeździe było wyraźnie widać. Jeśli chodzi o przekaz dla młodego pokolenia, powiem tak: granice wolności wyznacza poziom odpowiedzialności, jaki ludzie gotowi są przyjąć na własne sumienie i na własną odpowiedzialność – wskazał Andrzej Gwiazda.

Wystawa otwarta jest dla zwiedzających od 28 października w Muzeum historycznej Sali BHP w Gdańsku przy ulicy Popiełuszki 6, w godzinach od 10 do 18.

www.solidarnosc.org.pl, (mk)