Czy wrócili już Państwo z wakacyjnych wypraw? A może, Drodzy Czytelnicy, planujecie urlop dopiero we wrześniu? Czy będą to niedalekie wyjazdy, czy wojaże po świecie?

W ten jeszcze letni czas proponuję wędrówkę po kontynentach i przypomnienie, skąd wzięły się ich nazwy.

Afryka

Nazwa „Afryka” pochodzi z czasów starożytnych, z łaciny i oznacza „ziemia Afrów”. W starożytności jedno z plemion berberyjskich zamieszkujących północną część kontynentu nosiło nazwę Afri.  Rzymianie założyli tam swoją prowincję i nazwali ją Africa terra, czyli ‘lądem ludu Afri’. Słowo Afryka – jako nazwa kontynentu – po raz pierwszy pojawiło się w dziele De chorographia z 41 roku naszej ery.

Ameryka

Nazwę „Ameryka” zaproponował w 1507 r. niemiecki kartograf Martin Waldseemüller od imienia włoskiego podróżnika Amerigo Vespucciego, któremu przypisywał odkrycie nowego lądu. Vespucci zbadał wybrzeża ziem odkrytych przez Krzysztofa Kolumba (w 1492 r.) i ogłosił, że nie należą one do Indii, jak sądził Kolumb, ale stanowią nowy ląd.

Antarktyda

Kontynent położony najdalej na południe Ziemi, na którym znajduje się geograficzny biegun południowy, wywodzi swą nazwę z języka greckiego. Nazwa „Antarktyda” jest zlatynizowaną wersją greckiego słowa ἀνταρκτική (antarktiké), żeńskiej formy od ἀνταρκτικός (antarktikos), znaczącego ‘naprzeciwko Arktyki’, „przeciwnie do północy” lub „naprzeciw północy”.

W 1840 r. amerykańska wyprawa dotarła do wybrzeży tego skutego lodami lądu i nadała mu takie miano. Po raz pierwszy nazwy „Antarktyda” w odniesieniu do kontynentu użył w 1840 lub 1841 r. polarnik Charles Wilkes. Nazwę tę na mapy naniesiono w latach 90. XIX wieku. 

Istnieje alternatywne wyjaśnienie nazwy, wskazujące, że odnosi się ona do gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy. Zwolennicy tej teorii tłumaczą nazwę jako ‘naprzeciwko gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy’.

Australia

Już przed odkryciem kontynentu żeglarze stosowali nazwę „australis”, która po łacinie oznacza „południowy”, ponieważ przypuszczali, że na południowej półkuli znajduje się obszerny ląd. Określano go Terra Australis, czyli ‘Ziemia Południowa’. Nazwa przyjęła się, gdy w XVIII wieku Anglicy zaczęli kolonizować ten kontynent.

Azja

Nazwa „Azja” pochodzi z języka greckiego ( Ἀσία  – Asía). Do języka polskiego dostała się za pośrednictwem łaciny (łac. Asia). Na temat etymologii nazwy istnieją różne teorie. Wskazywane są m.in. powiązania z asyryjskim assu, znaczącym ‘wstający’(mowa o słońcu), akadyjskim aṣû, tj. ‘wejściem, miejscem jasnym, krajem wschodu’ lub greckim słowem asis oznaczającym ‘namuł rzeczny’.

Początkowo – w starożytności – nazwa ta odnosiła się jedynie do Azji Mniejszej, później nazywano tak całą tę część świata.

Europa

„Europa” to nazwa części świata (nazywanej zwykle kontynentem), która wraz z Azją stanowi kontynent nazwany Eurazja.

Powszechnie uważa się, że nazwa Europa pochodzi od imienia mitycznej pięknej córki fenickiego władcy Agenora, w której zakochał się Zeus. Istnieje również inna teoria wywodząca nazwę „Europa” od sumeryjskiego ereb, oznaczającego ‘ciemność, opadanie’, czyli słowa nawiązującego do zachodu słońca.

Nazwa Europy wywodzi się z greckiego słowa Εὐρώπη (Europe), które poprzez łacińską formę Europa weszło do niemal wszystkich języków świata. Etymologia samego terminu Εὐρώπη jest niejasna: być może słowo to pochodzi od greckiego εὐρωπός (europos) – ‘łagodnie wznoszący się’ albo od asyryjskiego ereb, ‘zachód’.

Barbara Ellwart